Morgenavond is het jaar voorbij en begint er een nieuw. Oudjaar herinnert me net als mijn verjaardag altijd aan mijn tijdelijkheid. De andere 363 dagen leef ik alsof ik het eeuwige leven heb. Nu lijkt het eeuwige leven mij de hel, daar niet van, maar toch kan ik op 31 december melancholische gedachten koesteren. Tot die er rigoureus uitgeknald worden door het verzetje van de medemens: vuurwerk, de hel op aarde. …
Vanaf het strand zag ik in de verte twee schepen verdwijnen achter de horizon. Een tijdje staken alleen de masten met zeilen en de brug nog boven de horizon uit. Toen ik een duin beklom, kon ik verder zien, verschoof ik mijn horizon en kreeg ik wat meer van het schip in beeld.
Er zijn mensen die geloven dat de aarde plat is. Ze wringen zich in allerlei bochten om de onmogelijkheden van hun geloof goed en de kromheden recht te praten. De kromme horizon bijvoorbeeld is zo gemaakt, of is gezichtsbedrog, of is krom als de rand van een schijf, niet van een bol. De zon is een lamp die langs een enorme stolp glijdt, zoals in the Truman Show. Voor het verdwijnen van schepen achter de horizon zullen ze ook wel een truc verzonnen hebben. …
In de serie Lost, die ik achttien jaar na de TV-uitzending zag op Netflix, belanden tientallen passagiers na het neerstorten van hun vliegtuig op een afgelegen tropisch eiland. Dat daar bananen en mango’s blijken te groeien, is een meevaller. Wilde zwijnen zijn dat ook.
Binnen de kortste keren zijn die zwijnen doodgemaakt of weggevlucht. De drinkwaterflesjes uit het vliegtuigwrak zijn dan allang op. De mensen zuipen water zoals je dat mensen overal ziet doen. Het besef dat voorraden eindig zijn ontbreekt. Ze branden dag en nacht een heleboel vuren, en niet zozeer om opgemerkt te worden; er wordt geen reden voor gegeven. De hoeveelheid brandhout lijkt eindeloos. …
Er kleeft een risico aan de Engelse woorden die hun Nederlandse equivalenten verdringen. Toen ik een scholier laatst hoorde zeggen dat school awesome was, waar hij awful bedoelde, vond ik dat awkward voor hem. Als Nederlanders een Engels woord al kennen, weten ze lang niet alle synoniemen ervan. Dat geldt ook voor mij, zodat ik voor de zekerheid Nederlands blijf schrijven. …
Of je nou in zoet of zout water rondkijkt, overal is het opmerkelijk hoeveel exotische plant- en diersoorten je ziet. Amerikaanse venusschelpen en Filipijnse tapijtschelpen in zout, quaggamossels en brakwaterstrandschelpen in zoet water zijn vier van de tientallen nieuwe schelpdiersoorten, die ons land hebben gekoloniseerd. Als ze het opvallend goed doen, blijken ze vaak inheemse soorten weg te concurreren. Sommige natuurliefhebbers ageren onvermoeibaar tegen exotische nieuwkomers die dankzij de mens ons land en ons water overnemen. Het lastige daarvan is dat ongewenste exoten pas opvallen als er zoveel van zijn dat bestrijding te laat is. Vele soorten zijn ook niet problematisch – ze vinden hun plek zonder andere soorten te verdringen. …
In de verwilderde weilanden bij Eelde zie ik kleine spreeuwenzwermen. Ze hebben het daar ideaal. De weiden zijn na jarenlang agrarisch gebruik met stalmest rijkelijk voorzien van emelten, der spreeuwen hoofdgerecht. De velden worden jaarlijks gehooid, zodat het gras zo kort blijft, dat de spreeuwen bij die emelten kunnen komen. Zij vangen die larven van langpootmuggen door met hun scherpe oogjes piepkleine gaatjes te detecteren, hun puntige snavel in de grasmat te rammen, boven de dikke kont van zo’n forse larve die snavel te openen en de prooi eruit te sjorren. De grasmat vouwt zich daarna weer dicht. …
Soms verschijnen ze eind oktober al, maar nu is er zelfs op vrijdag de dertiende nog geen pestvogel gezien. Als ze komen, arriveren ze vaak ongeveer tegelijk met verkoudheden en griepvirussen, en dan is een verband gauw gelegd. Gelukkig heeft de filosoof Karl Popper honderd jaar geleden een denkwijze uitgedokterd, die het risico op foutief gelegde verbanden minimaliseert. Als we dat wetenschappelijk denken afschaffen en weer de onderbuik geloven, staat pestvogels bestrijding van Middeleeuws kaliber te wachten. Heksenverbrandingen liggen dan in het verschiet. Een politiek leider begon al met een boekverbranding en noemde dat vrijheid van meningsuiting. …
Ooit vroeg een lezer me waar hij schaalhorens kon vinden. Dat verlangen kwam mij bekend voor. Toen ik op mijn achtste schelpen begon te verzamelen, keek ik vaak in mijn schelpenboek verlekkerd naar de plaatjes van schaalhorens. Schaalhorens, ook napslakken genoemd, zijn zeeslakken met een huisje in de vorm van een Oost-Aziatische hoed.
Toen ik negen was gingen we op vakantie naar Wales: schaalhorens. Een paar jaar later togen we naar Bretagne: schaalhorens. Overal waar ik kwam, van Jan Mayen tot Portugal, vond ik schaalhorens. Dode, lege schelpen lagen op het strand. Bij eb bleken de rotsen vol levende schaalhorens te zitten. Als ik er een probeerde los te trekken, gaf hij heel even mee, maar zoog hij zich vervolgens snel vast tegen de rots aan. Onwrikbaar als verankerd beton. Er is in de natuur waarschijnlijk geen krachtiger zuignap te vinden dan die van schaalhorens. …
De herfst is lekker bezig met regen en wind, maar de eerste vogelstelletjes bereiden zich al voor op het volgende broedseizoen. Nijlganzen stappen twee aan twee rond, zeearenden inspecteren hun nest, bosuilen en zwarte spechten hun holen. Eén van de eerste vogels die op vrijersvoeten gaan zijn duiven, en wel vooral Turkse tortels.
Turkse tortels zijn een andere soort dan tortelduiven. Tortelduiven zijn vogels van het boerenland en dus bijna uit Nederland verdwenen. Turkse tortels zijn een soort van bossen, parken en tuinen. Ze arriveerden in 1949 in ons land vanuit het zuidoosten, en breidden zich uit tot één van onze talrijkste vogels. Inmiddels zitten ze weer in de min; het zou kunnen dat ze niet tegen houtduiven en stadsduiven kunnen concurreren om voedsel en leefgebied. …
De polder Lappenvoort bij Eelde bestaat uit voormalige landbouwgrond die jaarlijks gehooid wordt. De Drentse A stroomt erdoorheen en de oude sloten zijn er allemaal nog. Veel watergangen raken in de zomer verstopt met grote waternavel. Dat is een beruchte, exotische waterplant. Vanuit de oever overwoekert de plant stilstaand en traag stromend water. …