Regelmatig zie ik een zeearend over ons huis zweven. Er zijn diverse broedgevallen geweest rond de stad Groningen, waarvan één op tien minuten lopen van ons huis. Er vlogen twee jongen uit. Die hangen nu rond bij grote plassen als het Zuidlaardermeer en de Onlanden, en in het kleine Sassenhein, waar sportvissers karpers uitzetten. Ook zeearenden hebben hangjongeren. …
De kerncentrale bij Borssele neemt koelwater in uit de Westerschelde en loost het na gebruik weer op die zeearm. Het water is dan opgewarmd, maar niet radioactief. De uitlaat is een kolkende waterval, die algauw als een vredige slenk naar zee meandert. Op de oevers staan meeuwen en reigers, vooral kleine zilverreigers. Die trekken deels weg naar Zuid-Europa en de achterblijvers zullen het warme afvalwater weten te waarderen. Maar dat is niet de belangrijkste reden dat ze daar pootje staan te baden. …
De slechtvalk is het snelste dier ter wereld. Wie een jagende slechtvalk ziet hoeft geen formule-1 meer. De stevig gebouwde vogels hebben de vorm van een torpedo. Ze jagen op vogels, en zijn zelfs meeuwen en kraaien de baas. De op kruissnelheid voortwiekende vogel wordt tijdens de jacht een door de lucht stuiterend projectiel, zwermen vogels opjagend. Op superieure hoogte vouwt zij of hij de vleugels dicht, waarna de valk als een raket op een prooi afduikt. Een snelheid van meer dan 200 kilometer per uur is dan routinewerk; soms gaan ze veel sneller dan 300. …
Koolmezen, pimpelmezen en soms een grote bonte specht; voor ons raam met het toch zo fraaie uitzicht op struiken, bomen en bloemen verdringen de vogels zich minder dan voor het raam van ons vroegere stadstuintje. Dat komt vooral doordat we ze niet bijvoeren met vetbollen en zaden. Dat deden we in de stad wel. Hier vinden ze hun kostje: insecten, bessen en zaden, in die bloemen, bomen en struiken. …
Vogels kijken met Mark Zekhuis levert gegarandeerd leuke waarnemingen op. Hij is ecoloog bij Landschap Overijssel, zelfstandig natuuradviseur en vogelaar. In Overijssel houdt hij de stand bij van zeldzame vogels, waarover hij net een atlas gemaakt heeft. In de provincie inventariseert hij rode wouwen, wespendieven en oehoes: Europa’s grootste uilen.
We struinen door vier bossen in Salland, op zoek naar die oehoes. In Nederland nemen die rap toe. In 2023 waren er 84 territoria, dit jaar zijn er 105. De meeste oehoes wonen in Gelderland, gevolgd door Noord-Brabant. In Overijssel zijn vijftien broedparen geteld. Het eerste stel dat we opzoeken begon met een buizerdnest, dat uit elkaar begon te vallen. Oehoes bouwen geen eigen nest. Mark bevestigde in een naburige boom een hondenmand. Sindsdien broedden ze daarin. We vinden de mand maar zien geen oehoe. …
Slechts weinig heeft ons volk zo wakker geschud als de eikenprocessierups. Het einde der tijden leek nabij. Tegen corona konden we nog wc-papier inslaan, maar tegen de eikenprocessierups stonden we machteloos. Alle eiken kappen? Sommige plattelandsgemeenten voelden daar wel voor, maar dat was een sisyfusarbeid van wat heb ik jou daar. Gelukkig kwam de wolf, en was de eikenprocessiepaniek in één klap voorbij. …
‘Het heeft iets intens melancholisch dat dieren en mensen elkaar niet kunnen verstaan – er zit een existentiële eenzaamheid in’, (…) schrijft Robin Goudsmit in deze krant (23 november) in een interessante beschouwing. ‘Daar zitten we dan, met onze woorden, terwijl de rest van de wereld om ons heen kwettert, kwaakt en krijst.’
Zij praat tegen haar kat, de kat mauwt terug, maar elkaar echt verstaan is er niet bij. Ik zou om die reden graag een dag onze kat of liever nog hond zijn. Goudsmit vraagt zich af of we ooit de taal van de dieren zullen verstaan. ‘De’ dieren? Mij lijken de talen van apen en honden kansrijker dan die van duizendpoten en oesters. Apen zijn verwant, honden zijn sociale huisdieren, en evolueren al heel lang onder selectiedruk door mensen. Onze hond kent veel meer mensenwoorden dan ik hondenblafjes. Meer dan haar geblaf lees ik haar gedrag. Omgekeerd doet ze dat ook, met scheef, vorsend koppie. Goudsmit raadpleegt filosoof Jan Overwijk die erop wijst dat als dieren konden praten, wij ze niet zouden verstaan. Dat lijkt me ook – wij kunnen zonder cursus zelfs Duitse soortgenoten al niet verstaan. …
Ze worden vaak verward met meerkoeten, en ook waterhoenders horen bij de koetenfamilie. Meerkoeten zijn groter, hebben een neerwaarts staartje en een witte snavel met een wit schild op het voorhoofd. Waterhoenders hebben een opwaarts staartje en een rode snavel met gele punt. Ze hebben witte vleugelranden en een witte zoom langs hun staartje. Dat wipt op en neer, waarbij de witte rand duidelijk zichtbaar is: een omgekeerde V. Jonge waterhoentjes, die op hun eerste dag al achter hun moeder aanlopen en -zwemmen, raken dankzij die V de weg niet kwijt. …
In onze nieuwe woonomgeving zouden allerlei soorten zoogdieren voorkomen. Nu lopen we dagelijks vier uur door de velden en landgoederen bij Eelde, en alleen van reeën durf ik te beweren dat er veel zijn. Ik heb één steenmarter gezien, geen boommarter, en nooit martersporen of -poep. Ik heb geen vos of vossendrol gezien. Ik kwam sporadisch een haas tegen en geen konijn. In een beekje ligt een dammetje dat door bevers gebouwd zou kunnen zijn. Ik zag één keer een muskusrat zwemmen. Ottersporen heb ik niet gevonden, en één keer de pootafdrukken van een das. Ik zag twee keer een bruine rat, en vond een dode. Ik zag een wezel het pad oversteken. Van anderen hoorde ik dat ze hermelijnen zagen. Vleermuizen zie ik wel, van bos- en veldmuizen vind ik holletjes. Spitsmuizen heb ik nog niet gezien, ook niet dood. Wel zijn er molshopen en bij huis zien we soms egels. Er zwierf een wolf door Eelde, maar die zwierf gauw verder. …
Sinds een jaar of twintig kun je overal witte reigers zien. In moerassen en plassen, op weilanden en akkers, aan de kust en in het binnenland. Dat zijn meestal grote zilverreigers. Alleen op de wadden, vooral op Schiermonnikoog, en in de Delta zijn kleine zilverreigers in de meerderheid.
In 1979 zag ik mijn eerste zilverreigers in Nederland: zowel een grote als een kleine. Kleine kende ik uit de mediterrane zoutmeren van Zuid-Frankrijk, grote uit de Neusiedlersee in Oostenrijk. Sindsdien rukten beide soorten op, vooral de grote. Die blijven in de winter in Nederland, de kleine trekken deels weg. Maar lang niet alle. Zeker in het relatief zachte zeeklimaat van Zeeland blijven er heel wat overwinteren. Mocht het ze te koud worden, dan kunnen ze zich warmen aan het geloosde koelwater van de kerncentrale bij Borssele. Daar staan er tientallen. …