Natuurdagboek 2020
300 mijoen jaar tjirpen

300 mijoen jaar tjirpen

Veldkrekel Foto Koos Dijksterhuis
Veldkreke.l Foto Koos Dijksterhuis

We kakelen wat af met ons allen. Hoewel we onder vreemdelingen meestal zwijgen, krijg ik soms de indruk dat mensen liever aan het woord zijn dan luisteren. Vreemd eigenlijk, want wat heb je aan zenden als je boodschap niet ontvangen wordt?

Ooit is communicatie met geluid ontstaan. Vorig jaar bracht een Amerikaans-Chinees onderzoeksteam de stamboom van die akoestische communicatie in kaart. De gemeenschappelijke voorouders van zoogdieren, vogels, reptielen en amfibieën begonnen tussen de 100 en 200 miljoen jaar met elkaar te ouwehoeren. Die voorouders worden tetrapoden genoemd: viervoeters. Aanvankelijk gebruikten zij geluiden alleen ’s nachts, om voor de hand liggende redenen. Ze deden dat niet vocaal, maar met geklap en gestamp.

Lees Meer Lees Meer

DELEN
Grutto’s leren de weg van soortgenoten

Grutto’s leren de weg van soortgenoten

Jonge grutto's Foto Jan van de Kam
Jonge grutto’s. Foto Jan van de Kam

Hoe weten trekvogels waar ze naartoe moeten? Bij sommige zit de richting zo ingebakken, dat ze zonder ervaren begeleiders hun weg vinden. Jonge grutto’s niet; die leren de trekroute waarschijnlijk van soortgenoten. Dat ontdekten Jelle Loonstra en Mo Verhoeven die daar vandaag samen op promoveren aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Lees Meer Lees Meer

DELEN
Bedreigde zeeoren

Bedreigde zeeoren

De zeeoor Haliotis sorenseni Foto Guido Höner
De zeeoor Haliotis sorenseni. Foto Guido Höner

Dat we dieren bijna uitroeien en ze dan op het nippertje voor uitsterven proberen te behoeden, is niks nieuws. Tijgers, vinvissen, gorilla’s, grutto’s – per dier besteden we duizenden euro’s aan maatregelen, om de vernietiging van hun leefgebied en exploitatie van de overgebleven dieren een beetje te compenseren.

Lees Meer Lees Meer

DELEN
Vogels z/w en m/v

Vogels z/w en m/v

Witte Fuut Foto Harvey van Diek
Witte Fuut. Foto Harvey van Diek

Kauwtjes, die kleine kraaien die zo gezellig met elkaar kwekken, samen vliegen en samen slapen, zijn zwart met een grijze hals. Maar vrij vaak hebben ze witte veren, soms zijn ze zelfs overwegend wit. Gedeeltelijk albinisme wordt dat vaak genoemd, maar dat is te zwart-wit gedacht, blijkt uit het boek Zwarte merels, witte merels (uitg. Noordboek, 22,50) van Harvey van Diek en Hein van Grouw.

Lees Meer Lees Meer

DELEN
Zorgzame spin

Zorgzame spin

Venstersectorspin. Foto Koos Dijksterhuis
Venstersectorspin. Foto Koos Dijksterhuis

Als ik na twee weken uithuizigheid thuiskom en op de bank hang, zie ik in de hoek van het plafond een donkere vlek. Het lijkt me een spin. Ik moet opstaan om te zien of het inderdaad een spin is en wat ze daar doet. Dat klusje stel ik uit.

De volgende dag ben ik mijn voornemen vergeten. Pas ’s avonds op de bank zie ik de vlek weer. Noem het een déjà-vu, al is het eerder een oh ja-erlebnis. Toch even dichterbij loeren. Ja hoor: een middelgrote spin met een nestje.

Lees Meer Lees Meer

DELEN
Laat honderd bloemen bloeien!

Laat honderd bloemen bloeien!

Slanke sleutelbloem, veldsalie, prachtklokje Foto’s Koos Dijksterhuis
Slanke sleutelbloem, veldsalie, prachtklokje Foto’s Koos Dijksterhuis

Afgelopen zomer heb ik heel wat zaden verzameld, om wilde bloemen in mijn tuin te krijgen. Vooral het gras wil ik tot bloei brengen. De kiemkans is niet groot – mijn tuin is lommerrijk, het gras is mossig en de aangrenzende struwelen huisvesten een massa slakken. De merels lijken liever de door mij gestrooide zaden te eten dan die slakken.

Lees Meer Lees Meer

DELEN
IJsduiker gestrikt

IJsduiker gestrikt

IJsduiker. Foto Boy van der Erf
IJsduiker. Foto Boy van der Erf

Tussen de pieren van IJmuiden dobberde een ijsduiker. Dat is een zeldzame zeevogel uit IJsland of Groenland. De vogel zat vast in een visnet.

Aan onze kust staan enorme visnetten opgesteld; onderwatermuren waar behalve vissen ook dolfijnen, zeehonden en zeevogels in zwemmen. ‘Staand want’ worden die netten genoemd; zie het artikel daarover, vandaag in deze krant.

Lees Meer Lees Meer

DELEN
Geminachte bomen

Geminachte bomen

Fijnspar Foto Koos Dijksterhuis
Fijnspar. Foto Koos Dijksterhuis

Er wordt, nog afgezien van kerstbomen, veel bos gekapt. Bosbeheerders verkopen het hout en krijgen subsidie voor herstel van het open landschap, zoals duin en hei. Dit landschapsherstel maakt veel natuur kapot. Hei en duin moet je open hóuden, zeker waar kalkrijk kwelwater zorgt voor een bijzondere flora. De opschietende wilgen, berken en dennen, woekerende vogelkersen en soms ook ontkiemende eiken zouden elk jaar met de hand uitgetrokken moeten worden.

Lees Meer Lees Meer

DELEN
Gehersenspoelde vlieg

Gehersenspoelde vlieg

Vlieg met schimmel Entomophthora muscae. Foto Koos Dijksterhuis
Vlieg met schimmel Entomophthora muscae. Foto Koos Dijksterhuis

Ik kreeg een vraag over een dode vlieg. De vlieg had een fraai patroon van zebrastrepen en was in beslag genomen door een schimmel. Hij was overleden nadat die schimmel hem had doorregen met zwamvlokdraadjes. De vlieg zat open en bloot. Zelden vallen dode vliegen zo op als dode vliegen die door de schimmel Entomophthora muscae gedood zijn.

De witte uitslag op de vlieg is de schimmel. Die leeft een tijdje in een levende vlieg of mug, waarna hij het tijd vindt zijn sporen te verspreiden. Dat kan het beste vanaf een hoge plaats. Alvorens de vlieg de genadeklap te geven, manipuleert de schimmel daarom eerst diens hersentjes, zodat de vlieg maar één ding wil: naar boven! Hij kruipt omhoog tot hij het niet langer volhoudt. Dan gaat de vlieg dood, maar eerst spreidt hij nog even zijn vleugels. Ook dat gedrag wordt hem ingegeven door de hersenspoelende schimmel.

Lees Meer Lees Meer

DELEN
Sperwer in bad

Sperwer in bad

Sperwer. Foto Koos Dijksterhuis
Sperwer. Foto Koos Dijksterhuis

In de tuin van Jeanette Essink in Drenthe is altijd van alles te zien. De koffie wordt koud omdat je geen tijd krijgt ervan te nippen. Voor het raam staan namelijk voederplekken opgesteld, waar het altijd wemelt van de mussen, de mezen en de vinken. Groenlingen zijn van de partij, een winterkoninkje wipt langs. Mocht je even niet opletten, dan is Jeanette de eerste om je bij de les te halen: ‘hé, een boomklever!’

Lees Meer Lees Meer

DELEN