Koos Dijksterhuis

Ze worden vaak verward met meerkoeten, en ook waterhoenders horen bij de koetenfamilie. Meerkoeten zijn groter, hebben een neerwaarts staartje en een witte snavel met een wit schild op het voorhoofd. Waterhoenders hebben een opwaarts staartje en een rode snavel met gele punt. Ze hebben witte vleugelranden en een witte zoom langs hun staartje. Dat wipt op en neer, waarbij de witte rand duidelijk zichtbaar is: een omgekeerde V. Jonge waterhoentjes, die op hun eerste dag al achter hun moeder aanlopen en -zwemmen, raken dankzij die V de weg niet kwijt. …

Lees Meer Lees Meer

In onze nieuwe woonomgeving zouden allerlei soorten zoogdieren voorkomen. Nu lopen we dagelijks vier uur door de velden en landgoederen bij Eelde, en alleen van reeën durf ik te beweren dat er veel zijn. Ik heb één steenmarter gezien, geen boommarter, en nooit martersporen of -poep. Ik heb geen vos of vossendrol gezien. Ik kwam sporadisch een haas tegen en geen konijn. In een beekje ligt een dammetje dat door bevers gebouwd zou kunnen zijn. Ik zag één keer een muskusrat zwemmen. Ottersporen heb ik niet gevonden, en één keer de pootafdrukken van een das. Ik zag twee keer een bruine rat, en vond een dode. Ik zag een wezel het pad oversteken. Van anderen hoorde ik dat ze hermelijnen zagen. Vleermuizen zie ik wel, van bos- en veldmuizen vind ik holletjes. Spitsmuizen heb ik nog niet gezien, ook niet dood. Wel zijn er molshopen en bij huis zien we soms egels. Er zwierf een wolf door Eelde, maar die zwierf gauw verder. …

Lees Meer Lees Meer

Sinds een jaar of twintig kun je overal witte reigers zien. In moerassen en plassen, op weilanden en akkers, aan de kust en in het binnenland. Dat zijn meestal grote zilverreigers. Alleen op de wadden, vooral op Schiermonnikoog, en in de Delta zijn kleine zilverreigers in de meerderheid.

In 1979 zag ik mijn eerste zilverreigers in Nederland: zowel een grote als een kleine. Kleine kende ik uit de mediterrane zoutmeren van Zuid-Frankrijk, grote uit de Neusiedlersee in Oostenrijk. Sindsdien rukten beide soorten op, vooral de grote. Die blijven in de winter in Nederland, de kleine trekken deels weg. Maar lang niet alle. Zeker in het relatief zachte zeeklimaat van Zeeland blijven er heel wat overwinteren. Mocht het ze te koud worden, dan kunnen ze zich warmen aan het geloosde koelwater van de kerncentrale bij Borssele. Daar staan er tientallen. …

Lees Meer Lees Meer

Sars, vogelgriep, covid; we hebben al wat onverlaten uit Azië gehaald, en er volgen er vast nog meer. Ook onder insecten vallen we in de prijzen uit het oosten. Op de asociale media komen plaatjes voorbij van gewone wespen en Europese hoornaars met een angstig: ‘Is dit de Aziatische hoornaar?’ (altijd ‘de’, nooit ‘een’), vaak gevolgd door de vraag of en hoe men zich daartegen moet verdedigen. …

Lees Meer Lees Meer

Bijna dagelijks zie ik reeën. Soms één, meestal twee, drie of vier, soms wel twaalf. Ik ken de plekken waar ze zich vaak vertonen. Ik houd de hond aan de lijn. Als ik stilsta en de kijker op ze richt, willen ze evengoed wel op de vlucht slaan. In het open veld is dat een fraai schouwspel – gazelles over de savanne.

Er zijn hier veel met bomen omzoomde grasveldjes, waar reeën grazen. Soms zitten ze op de grond en steken hun koppen boven het lange gras uit. Zelfs op cultuurgrond leven ze – in wilgenbosje op een slootoever kunnen ze al jongen werpen. Hoewel ze tot de hertachtigen horen, zijn ze niet heel groot. Een Duitse dog is groter. …

Lees Meer Lees Meer

Sinds een maand of twee zijn er weer wintertalingen in Nederland. Wintertalingen zijn eenden die mondjesmaat in Nederland broeden maar vooral in oktober en november uit Oost-Europa komen, om hier de winter door te brengen. Het gaat om naar schatting een kleine honderdduizend overwinteraars. In de trektijd is dat aantal minstens het dubbele.

Als je wintertalingen naast wilde eenden ziet, wat momenteel in iedere met riet of andere waterplanten omzoomde plas mogelijk is, valt op hoe klein ze zijn. Ze zijn half zo lang en half zo hoog. Wintertalingen zijn onze kleinste eendjes, op de vlies gevolgd door zomertalingen, die hier juist alleen ’s zomers zijn, in piepkleine aantallen vanwege ons ongastvrije landbouwlandschap. Wintertalingen slinken ook in aantal vanwege de intensivering van het landgebruik in hun broedgebieden. …

Lees Meer Lees Meer

De meeste paddenstoelen zien er fraai uit. Op de basisschool moesten we van de juf ingrediënten verzamelen voor een herfsttafel. We gingen er met de klas een uurtje voor het bos in. We kwamen terug met herfstbladeren, eikels en dennenappels, maar vooral paddenstoelen.

Het was genoeg om van alle schoolbanken herfsttafels te maken, en we kregen de boodschap mee paddenstoelen voorlopig te laten staan. Ik vrees dat we het bosje waar we zochten volledig gestript hadden. Ik vond dat toen al spijtig: iets moois kon je toch beter laten staan? Veel zwammen zijn echter zo klein of schutkleurig, dat we ze over het hoofd moeten hebben gezien. Ik denk dat de helmmycena’s (foto) ontsnapten aan de verzamelwoede. …

Lees Meer Lees Meer

Na een jarenlange toename daalt het aantal gewone zeehonden in de Waddenzee. Onlangs werden er tussen Den Helder en Esbjerg bijna 24 duizend zeehonden geteld, waarvan ruim een kwart in Nederland: 6600. Dat zijn er heel wat meer dan de 480 die er eind jaren ’70 nog waren.

In die tijd zag je vanaf de boot naar Schiermonnikoog bijna nooit een zeehond. Mijn zus en ik deden eens net alsof we er een zagen. Naar de horizon wijzend riepen we ‘zeehond, zeehond!’ Iedereen verdrong zich voor de reling, de boot hing scheef. De mensen zagen hem ook nog; in de verte lagen diverse kratten en boeien die als zeehond konden doorgaan. …

Lees Meer Lees Meer

Ze lijken sterk op elkaar, vind ik: de grauwe amaniet, de parelamaniet en de panteramaniet. Ze zijn alle drie grijs met witte stippen. Ze zijn familie van de rood met witgestipte vliegenzwammen, en lijken erop, met hun stippen, een knol waar ze uitgroeien en het velum om de steel: het rokje. De panteramaniet is wat vaker bruingrijs, de parelamaniet is wat vaker rozegrijs en de grauwe amaniet is grijsgrijs. De laatste groeit alleen onder eiken. De andere twee kunnen bij loofbomen zowel als naaldbomen staan, al heeft de panteramaniet een voorkeur voor loofbomen. De witte stippen op de grauwe amaniet zijn groter, een soort plakjes, en de stippen op de panteramaniet zijn witter dan die op de parelamaniet. …

Lees Meer Lees Meer