Auteur: Koos Dijksterhuis

Aan de Oost-Indische kers zie ik dat er nachtvorst is geweest. Plotseling hangen de ronde bladeren en oranje of rode bloemen er slap en uitgeblust bij. Hopelijk vriezen de zaden niet stuk. Ik verzamel er elke nazomer wel een stuk of wat, maar dankzij de klimaatverandering overleven er ook altijd wel zaden in de buitengrond. Het jaar daarom schieten ze op en om zich heen. Enorm, hoe snel die planten kunnen groeien, als ze eenmaal op dreef zijn.

Ik vind Oost-Indische kers een prettige muur- en bodembedekker. De bloemen zijn nog eetbaar ook; ze smaken enigszins scherp, naar radijs. De bladeren zijn ook eetbaar, rauw door de sla, en de zaden die ik help overwinteren zou ik ook in een conserverend badje kunnen inleggen, bij wijze van kappertjes. Maar ik ben niet bijster gek op kappertjes. (meer…)

Staatsbosbeheer heeft in vijf vennen in het Mastbos bij Breda met fuiken vrijwel alle zonnebaarzen weggevangen: meer dan 100.000 vissen zijn gedood.

Zonnebaarzen zijn uit Noord-Amerika naar Nederland gehaald voor de handel in vissen voor tuinvijvers. Inmiddels is die handel verboden, maar is het kalf reeds verdronken. Vijvervishouders gooien hun overtollige vissen liever in een kanaal of meertje dan dat ze ze opeten. En zo belanden uitheemse vissen in de natuur. Ook (exotische) vijverplanten worden in de natuur gedumpt, met visseneitjes en al. Die exoten hebben hier geen vijanden en vermenigvuldigen zich lustig. Zo ook zonnebaarzen, die onderwijl een slachting aanrichten onder jonge amfibieën en ongewervelden. (meer…)

Het is koud in Zweden en in onze nieuwe tuin kwamen achtereenvolgens goudhaantjes, vuurgoudhaantjes, kepen, sijzen en barmsijzen op bezoek. Of dat met de Zweedse kou te maken heeft, kan ik niet bewijzen, maar een causaal verband ligt voor de hand.

Als het voedsel in Scandinavië wegens vorst of slechte zaadval onbereikbaar wordt of opraakt, taaien hongerige vogels af naar het zuiden. Het kan zijn dat er nu meer noordelijke vogels te gast zijn dan in voorgaande winters. Er worden ook pestvogels en kruisbekken gezien; beide soorten kunnen wijzen op ongastvrije toestanden in het noorden. (meer…)

Ik permitteer mij een wanhopig roersel over het milieu. Milieubeleid is niet altijd goed voor de natuur, maar de natuur zou meer baat hebben bij een wereld zonder stikstofuitstoot en -neerslag, zonder pesticiden en zonder klimaatverandering, dan bij alle kunstgrepen die nodig zijn om de ergste effecten van die milieu-aantastingen ietwat te compenseren. Voorkomen is beter.

Het eiland Öland in de Oostzee is een akkervogelparadijs. De reden: veevoer en mest mogen niet naar en van het eiland vervoerd worden. Hoe simpel kan het zijn! Al dat gesteggel, al dat sparen van kosten noch moeite om maar door te kunnen gaan op de oude voet van veevoeders en drijfmest… (meer…)

Bij ons huisje op Schier hang ik ’s winters vaak een buis met zaadjes of een vetbol op. Vanuit de kamer is dat voer goed te zien, op twee meter afstand. Het duurt een halve tot een hele dag, voor de vogels het ontdekken.

Eerst komt de heer koolmees langs, waarna mevrouw zich bij hem voegt. Ze verdragen elkaar wel, maar niet van harte. Soms is er een korte confrontatie – het zal nog wel te vroeg zijn voor paarvorming, of ze mogen elkaar toevallig niet.

Hebben de mezen het voer ontdekt, dan volgt de rest rap. Eerst twee, dan vier huismussen en weldra zitten er tien. Het valt nog niet mee om de mussen te tellen. Ze zitten geen moment stil, ze fladderen door de heg, ze snorren even weg, ze ploffen op de grond. Toch lukt het en ik tel er tien tegelijk. (meer…)

Laatst kwam ik door ruige graslanden die aan extensief bewerkte akkers met wat onkruid grensden, en zie: drie patrijzen kruisten mijn pad! Ik zie bijna nooit patrijzen. Van de laatste twintig jaar herinner ik me in Nederland slechts drie waarnemingen. Patrijzen zijn zeldzaam geworden. Ze zijn één van die voorheen talrijke boerenlandvogels wier stand in een paar jaar tijd volledig is ingestort.

Met zijn oranje kop, grijze lijf, bruingestippelde vleugels en zwarte buik is een patrijzenhaan een fraaie verschijning. Patrijzenhennen zijn minder kleurrijk. Ze leggen soms wel veertien eieren, en als er insecten, zaden en knoppen zijn, gaan patrijzen al gauw heen om zich te vermenigvuldigen. (meer…)

Op Schiermonnikoog zit een bonte kraai. Samen met zwarte kraaien struint ie een kale akker af op bieten- of maïsresten. In mijn eerste vogelgids, die ik op mijn vijftiende van vier maanden zakgeld kocht voor 19 gulden en 90 cent, stonden zwarte kraai en bonte kraai als twee varianten van dezelfde soort. Het waren ondersoorten, met gescheiden broedgebieden. Intussen worden ze erkend als aparte soorten.

De twee kraaien zijn even groot, hebben dezelfde vorm, krassen hetzelfde, hebben beide een brede dieetwens, maar zijn anders van kleur. Zwarte kraaien zijn zwart, bonte kraaien zijn bont. Dat betekent zwart-wit, maar bonte kraaien zijn zwart met lichtgrijs. (meer…)

Kent u een plant met twee ixen en drie y-grècs in de naam? Ik ook niet, maar wel een paddenstoel: Xylaria hypoxylon. De kans dat deze naam in wetenschappelijk latinogrieks u een aha-erlebnis bezorgt, lijkt me klein. Gelukkig heeft de soort een Nederlandse naam: geweizwam. Die wordt door echte zwammenkenners, pardon: mycologen, echter nauwelijks gebezigd. Mycologen bedienen zich liever van klassieke talen. Xylo is Grieks voor ‘hout’. De zwam heeft dat hout dus zowel in zijn geslachtsnaam Xylaria als in zijn soortnaam hypoxylon. Houtiger vind je ze niet! (meer…)

November is de tijd van harde buien en lage zon die onder zware wolken fel door de schoon gewassen lucht priemt. Tegenover de zon kunnen regenbogen verschijnen. De zon is langer onder dan op en hoewel het nog niet vriest, zoeken veel insecten een veilig heenkomen voor de winter.

Als ik in de tuin wroet, kom ik lieveheersbeestjes tegen die zich verstopt hadden. Ook kom ik andere rood-met-zwarte insecten tegen: vuurwantsen.

In de zomer zag ik die veel meer. Soms kleurden ze boomstronken, stoeptegels of zandplekken rood met hun talrijke aanwezigheid. Altijd sjouwde een aanzienlijk deel van de meute rond met aan elkaar geklikte achterwerken. Ze paren terwijl het voedsel zoeken gewoon doorgaat; vuurwantsen gebruiken hun tijd efficiënt! (meer…)