Vanaf het strand zag ik in de verte twee schepen verdwijnen achter de horizon. Een tijdje staken alleen de masten met zeilen en de brug nog boven de horizon uit. Toen ik een duin beklom, kon ik verder zien, verschoof ik mijn horizon en kreeg ik wat meer van het schip in beeld.

Er zijn mensen die geloven dat de aarde plat is. Ze wringen zich in allerlei bochten om de onmogelijkheden van hun geloof goed en de kromheden recht te praten. De kromme horizon bijvoorbeeld is zo gemaakt, of is gezichtsbedrog, of is krom als de rand van een schijf, niet van een bol. De zon is een lamp die langs een enorme stolp glijdt, zoals in the Truman Show. Voor het verdwijnen van schepen achter de horizon zullen ze ook wel een truc verzonnen hebben.

De aanhangers van de platte aarde menen dat ze kritisch denken en een nieuwe visie hebben bedacht. Maar het is juist een oude visie, die tot in de Middeleeuwen door de kerk werd gepropageerd. Menig kritisch denker had toen al door dat de aarde geen platte schijf op palen was, of zelfs maar het middelpunt van het universum, zoals de kerk voorschreef, maar een bol in de ruimte die een baan aflegde zoals alle bollen in de ruimte. In de tweede eeuw voor Christus reeds wist de Griekse wijsgeer Eratosthenes dat de aarde een bol moest zijn, omdat anders de schaduwlengten niet konden variëren zoals ze dat deden. Columbus was ervan overtuigd dat de aarde rond was, evenals zijn tijdgenoot Copernicus. En hoewel de kerk eindelijk had verkondigd de wetenschap niet langer dwars te zitten, kreeg Galileï nog in de zeventiende eeuw huisarrest van de paus.

In Columbus’ tijd waren veel zeelieden gelovig en neigden ze te geloven dat ze van de platte aarde konden afkukelen. Zij klampten zich vast aan een stokoud, achterhaald idee. Veel andere zeelieden beseften juist dat de aarde rond was, omdat ze schepen geleidelijk achter de horizon zagen verdwijnen, zoals ik op het strand.

De aarde is rond. De televisie daarentegen…
Toen ik laatst voor mijn flatscreen zat
Dacht ik: wat wordt t.v. toch plat

(Natuurdagboek Trouw, maandag 23 december ’24)