Ik kreeg een vraag over een dode vlieg. De vlieg had een fraai patroon van zebrastrepen en was in beslag genomen door een schimmel. Hij was overleden nadat die schimmel hem had doorregen met zwamvlokdraadjes. De vlieg zat open en bloot. Zelden vallen dode vliegen zo op als dode vliegen die door de schimmel Entomophthora muscae gedood zijn.

De witte uitslag op de vlieg is de schimmel. Die leeft een tijdje in een levende vlieg of mug, waarna hij het tijd vindt zijn sporen te verspreiden. Dat kan het beste vanaf een hoge plaats. Alvorens de vlieg de genadeklap te geven, manipuleert de schimmel daarom eerst diens hersentjes, zodat de vlieg maar één ding wil: naar boven! Hij kruipt omhoog tot hij het niet langer volhoudt. Dan gaat de vlieg dood, maar eerst spreidt hij nog even zijn vleugels. Ook dat gedrag wordt hem ingegeven door de hersenspoelende schimmel.

Het klinkt allemaal nogal wreed. De Schepper had vast een onbarmhartige bui, toen Hij zoiets bedacht en creëerde! Hoewel, het kan een heerlijke dood zijn. Sommige mensen betalen zelfs voor schimmels die hun hersenen spoelen. Zulke schimmels worden paddo’s genoemd. Ik weet een grasland waar ze gratis groeien, en waar iedere herfst jongeren lopen te zoeken. Het effect op hun hersenen is tijdelijk. Hopelijk plukken ze niet per ongeluk een exemplaar dat hun hart fataal manipuleert.

En het moge een wrede dood zijn, de meeste vliegen en muggen gaan in de herfst toch wel dood, en ze moeten toch ergens aan sterven? Dat parasieten de hersens van hun gastheer manipuleren, is trouwens niet uniek, integendeel. Er zijn schimmels die hetzelfde doen met mieren, eencelligen die apenhersens beïnvloeden, wormen die dat doen met slakken, wormen die het doen met krekels, wormen die het doen met vissen, wespen met rupsen, wespen met spinnen, wespen met kakkerlakken en waaiervleugeligen met bijen en cicaden. Die Schepper was me er een!

(Natuurdagboek Trouw vrijdag 4 december ’20)