natuurdagboek Archieven - Koos Dijksterhuis

Achtergrondgeluiden van spreeuwenwerk

28 juli 2014 Koos Dijksterhuis

Eindelijk heb ik Spreeuwenwerk gezien, een film van Jan Musch en Tijs Tinbergen over het onderzoek naar spreeuwen dat broer Joost Tinbergen deed op Schiermonnikoog. De film is van 1983 maar afgezien van een fossiele commodore-computer en het geheel ontbreken van mobiele telefoons doet hij helemaal niet gedateerd aan. Helemaal niet? Toch wel. De film begint nog niet of op de achtergrond roepen een koekoek en een grutto. Er is gefilmd bij de Herdershut, aan de rand van de polder waar begin jaren ’80 grutto’s nog algemeen waren. Soms klinkt er ook een kievit, regelmatig roepen scholeksters hun (bon)’te piet’, maar vooral grutto’s roepen de hele film door op de achtergrond. Het prachtige gewiet en ‘o grut, o grut’ vulde de lentelucht en in Spreeuwenwerk is het als achtergrondgeluid bewaard gebleven. …

Lees Meer Lees Meer

Picknicken op de orchideeën

25 juli 2014 Koos Dijksterhuis

Voorzichtig liepen we langs de duinvallei. Bloemgewijs is het één van de mooiste duinvalleien van Schiermonnikoog, Nederland, Europa. Er groeien rondbladig en klein wintergroen, minstens vier orchideeënsoorten, parnassia, stofzaad, vleugeltjesbloem en nog veel meer. Echt zo’n zeldzame plek, waar je niet zomaar overheen gaat stampen. Er ligt een zandpad dwars doorheen. Dat ligt er al jaren. Vroeger tussen hekken, maar in het kader van de openstelling zijn die al lang weggehaald. Openstelling is het toverwoord in het natuurbeheer. Bijna alle natuurgebieden zijn opengesteld, tot de kwetsbaarste parels aan toe. De openstelling van zulke parels ging hand in hand met een krimp van het ook al zo vaak genoemde draagvlak. Geen wonder, wie doneert voor natuurbescherming, doneert niet voor picknickplaatsen. …

Lees Meer Lees Meer

Heksenkruid duivelskruid

24 juli 2014 Koos Dijksterhuis

Doornappel, vrucht. Foto Koos Dijksterhuis

Vorige week had ik het over de doornappel, wiens bloemen ‘s nachts geuren. Een lezeres mailde me dat ze net zo’n plant had gekocht in een tuincentrum. “Daar heet de plant Datura. Wie heeft er gelijk?”

We kunnen gerust spreken van een win-win-situatie. Beiden hebben gelijk. De plant heeft nog meer Nederlandse namen. Datura is de wetenschappelijke naam. Althans van het plantengeslacht waartoe de doornappel behoort. De bekendste datura-soort is Datura stramonium. Datura’s zijn nachtschades, net als aardappel, aubergine, paprika, tomaat en bitterzoet. Dat zijn giftige planten, al zijn de vruchten soms niet giftig maar zelfs alleszins eetbaar. Van doornappels zou ik niet eten. Is het hapje niet dodelijk, dan krijgt u er gegarandeerd hevige hallucinaties van. …

Lees Meer Lees Meer

Het dieproze van kattenstaarten

23 juli 2014 Koos Dijksterhuis

Grote kattenstaart. Foto Koos Dijksterhuis

Half juli is het alweer, de zomerbloemen bloeien. Veel ervan zijn roze of lila, vooral aan het water. Wilgenroosje, harig wilgenroosje, bosandoorn, moerasandoorn, watermunt en als laatste maar zeker niet minste de kattenstaart. Pardon: de grote kattenstaart, zoals ie officieel heet. Zijn dieproze bloem kan op een stengel van meer dan een meter staan. Maar zonder concurrentie van andere ruigteplanten en op armere grond blijft de plant laag. Ooit zette ik er twee achter ons huisje op Schiermonnikoog en die bloeien daar nu volgens planning ieder jaar. De één is knie-, de ander enkelhoog. …

Lees Meer Lees Meer

Minuscule avonturen

22 juli 2014 Koos Dijksterhuis

Zevenstippelig lieveheersbeestje, kever en larve (bij bladluizen). Foto Jeanette Essink

Laatst las ik in de zaterdagkrant een korte bespreking van Minuscule, die een ‘natuurfilm’ werd genoemd. Met zoon was ik net naar Minuscule geweest. Dat is een animatiefilm, gemonteerd in een decor van echte bergen, dalen en cultuurlandschappen. Schitterend gemaakt en nog spannend ook, voor jong en oud.

Minuscule slaat op de schaal van de insectenwereld, waarin een trommel suikerklontjes de proporties van een vrijstaande woning heeft. Als een groepje mieren op een plotseling verlaten picknickplek zo’n suikertrommel vindt, nemen ze hem mee naar huis. Dat wordt een onderneming à la Fitzcarraldo die zijn stoomboot meezeulde over de Andes. De goede mieren worden belaagd door de ingemene mieren van een vijandelijk volk, maar krijgen hulp van een jong lief heersbeestje dat zijn ouders kwijtraakte. …

Lees Meer Lees Meer

Wesp met rups

21 juli 2014 Koos Dijksterhuis

Behangerswesp Discoelius zonalisl Foto Joop Verburg

“Liet ik een groep toeristen de Vlindertuin in Zuidwolde zien”, vertelt natuurgids Joop Verburg, “kwam er bij het bijenhotel ineens een insect aanvliegen met wat een blaadje leek. Toen zag ik dat het geen blaadje was, maar een rups. Het beest trok de rups achteruit een holle bamboestengel in. Ik had het fototoestel bij de hand en kreeg de tijd voor een paar plaatjes. Het was weer zo’n leuke, onverwachte belevenis, zoals je in de natuur vaker meemaakt.” …

Lees Meer Lees Meer

Merels uit het nest

18 juli 2014 Koos Dijksterhuis

Vijf merels schuimen mijn tuin af. Drie op het omheinde gras, twee op het paadje. Twee mannetjes, een vrouwtje en twee volgroeide jongen. De twee merelparen die in mijn tuin broedden, hebben elk één jong grootgebracht.

De rest van de drie tot vijf kuikens per nest is waarschijnlijk na het uitvliegen door katten gepakt. Vóór het uitvliegen zou een kat geen kuiken in leven laten. Uitgevlogen merelkuikens houden zich gedeisd onder een struikje, als de ouders alarmeren. De jongen verroeren zich niet. Maar in onze woonwijk schuimen tientallen katten de bosjes af. Ik zie soms een kat met een jonge merel ‘spelen’, en als ik de kat wegjaag, is het hijgende bloedbadje toch al stervende; aan bloedingen, hartstilstand door stress of besmetting met kattenbacteriën. De kans dat een kuiken de kattendans ontspringt, is klein. Maar het is toch uit elk gezin één jong gelukt. Ik schat dat ze twee weken uit het nest zijn. Ze eten de kersen die mijn enorme kersenboom laat vallen. …

Lees Meer Lees Meer

Zoveel slakken

17 juli 2014 Koos Dijksterhuis

parende naaktslakken. Foto Johan Schurink

Laatst plukte ik twintig naaktslakken en 8 huisjesslakken van het grasveldje, waar ze op de klokhuizen, komkommerschillen en paprikaharten van de cavia afstevenden. Slakken bewegen zich sneller voort dan hun slakkengang zou doe vermoeden.

De laatste week hoorde ik drie keer iemand zeggen dat er dit jaar zoveel slakken zijn. Bovendien kreeg ik twee keer de waarom-zoveel-slakken-vraag in mijn virtuele brievenbus. …

Lees Meer Lees Meer

De geur van doornappelbloemen

16 juli 2014 Koos Dijksterhuis

Laatst was ik bij mensen die een doornappel in de tuin hadden staan. Hij bloeide met grote, witte trompetbloemen. Ik rook eraan, maar ik rook niets. De avond verstreek, de zon ging onder, de schemer kroop de tuin in. De doornappel sloot zijn kelken niet. Weer rook ik eraan. Ja, ik rook een bloemengeur. …

Lees Meer Lees Meer

Ziende blindwants

15 juli 2014 Koos Dijksterhuis

Blindwants Miris striatus. Foto Koos Dijksterhuis

Op de buitenmuur van mijn huis wandelt een wants. Het is geen zeldzame wants, maar wel een mooie, met rode bovenbenen, witte bandjes om zijn antennes, oranje toefjes en gele lijnen op zijn rug. Tijger-achtig. Miris striatus is volgens mijn insectenboek een echte lentewants en een echte boswants, maar beklimt in de zomer mijn woning. De wants houdt zich niet aan de voorschriften. Misschien kan hij niet lezen, want het is een zogenoemde blindwants. Blindwantsen zijn een wantsenfamilie. Insecten worden eindeloos onderverdeeld in steeds kleinere subgroepen, die dan toch weer tientallen soorten bevatten. Of honderden of duizenden. De onderorde der blindwantsen is een wereldwijd actieve club met meer dan tienduizend leden. Er zijn evenveel soorten blindwantsen als vogels. Tienduizend! …

Lees Meer Lees Meer