Koos Dijksterhuis

Eergisteren kondigde ik het einde van het paddenstoelenseizoen aan. Deze honingzwam bevestigt dat einde. De zwam heeft althans zijn beste dagen ingeruild voor een aftakelende oude dag. De levenscyclus van paddenstoelen gaat trouwens snel; langer dan een week blijven ze niet mooi en soms kwijnen ze na drie dagen al weg.

Uitdroging, bevriezing en vraat zijn drie fnuikende omstandigheden voor paddenstoelen. Althans voor de zichtbare delen: de hoed en de steel. Onder de grond woekert de zwam onbekommerd voort. Of liever: in rottend hout. Honingzwammen leven op dood en stervend hout. Groeit er een honingzwam uit een boom, dan is die boom reddeloos verloren. …

Lees Meer Lees Meer

Nu er enige nachtvorst is, krijgen veel soorten paddenstoelen het moeilijk. Dat het ook veel regent, is dan weer een opsteker voor deze wezens. Schimmels zijn dieren noch planten. Ze vormen het aparte rijk der fungi (bekend van de gelijknamige pizza die de duizenden soorten drastisch terugbrengt tot de champignon). Er zijn veel eencellige schimmels, er zijn ook tweecellige en er zijn een heleboel meercellige. Voor de overzichtelijkheid beperk ik me tot de stam der steeltjeszwammen, waar de genoemde champignon bij hoort. Ook het prototype van de paddenstoel is een steeltjeszwam: de vliegenzwam. …

Lees Meer Lees Meer

Aan de Oost-Indische kers zie ik dat er nachtvorst is geweest. Plotseling hangen de ronde bladeren en oranje of rode bloemen er slap en uitgeblust bij. Hopelijk vriezen de zaden niet stuk. Ik verzamel er elke nazomer wel een stuk of wat, maar dankzij de klimaatverandering overleven er ook altijd wel zaden in de buitengrond. Het jaar daarom schieten ze op en om zich heen. Enorm, hoe snel die planten kunnen groeien, als ze eenmaal op dreef zijn.

Ik vind Oost-Indische kers een prettige muur- en bodembedekker. De bloemen zijn nog eetbaar ook; ze smaken enigszins scherp, naar radijs. De bladeren zijn ook eetbaar, rauw door de sla, en de zaden die ik help overwinteren zou ik ook in een conserverend badje kunnen inleggen, bij wijze van kappertjes. Maar ik ben niet bijster gek op kappertjes. …

Lees Meer Lees Meer

Staatsbosbeheer heeft in vijf vennen in het Mastbos bij Breda met fuiken vrijwel alle zonnebaarzen weggevangen: meer dan 100.000 vissen zijn gedood.

Zonnebaarzen zijn uit Noord-Amerika naar Nederland gehaald voor de handel in vissen voor tuinvijvers. Inmiddels is die handel verboden, maar is het kalf reeds verdronken. Vijvervishouders gooien hun overtollige vissen liever in een kanaal of meertje dan dat ze ze opeten. En zo belanden uitheemse vissen in de natuur. Ook (exotische) vijverplanten worden in de natuur gedumpt, met visseneitjes en al. Die exoten hebben hier geen vijanden en vermenigvuldigen zich lustig. Zo ook zonnebaarzen, die onderwijl een slachting aanrichten onder jonge amfibieën en ongewervelden. …

Lees Meer Lees Meer

Het is koud in Zweden en in onze nieuwe tuin kwamen achtereenvolgens goudhaantjes, vuurgoudhaantjes, kepen, sijzen en barmsijzen op bezoek. Of dat met de Zweedse kou te maken heeft, kan ik niet bewijzen, maar een causaal verband ligt voor de hand.

Als het voedsel in Scandinavië wegens vorst of slechte zaadval onbereikbaar wordt of opraakt, taaien hongerige vogels af naar het zuiden. Het kan zijn dat er nu meer noordelijke vogels te gast zijn dan in voorgaande winters. Er worden ook pestvogels en kruisbekken gezien; beide soorten kunnen wijzen op ongastvrije toestanden in het noorden. …

Lees Meer Lees Meer

Ik permitteer mij een wanhopig roersel over het milieu. Milieubeleid is niet altijd goed voor de natuur, maar de natuur zou meer baat hebben bij een wereld zonder stikstofuitstoot en -neerslag, zonder pesticiden en zonder klimaatverandering, dan bij alle kunstgrepen die nodig zijn om de ergste effecten van die milieu-aantastingen ietwat te compenseren. Voorkomen is beter.

Het eiland Öland in de Oostzee is een akkervogelparadijs. De reden: veevoer en mest mogen niet naar en van het eiland vervoerd worden. Hoe simpel kan het zijn! Al dat gesteggel, al dat sparen van kosten noch moeite om maar door te kunnen gaan op de oude voet van veevoeders en drijfmest… …

Lees Meer Lees Meer

Bij ons huisje op Schier hang ik ’s winters vaak een buis met zaadjes of een vetbol op. Vanuit de kamer is dat voer goed te zien, op twee meter afstand. Het duurt een halve tot een hele dag, voor de vogels het ontdekken.

Eerst komt de heer koolmees langs, waarna mevrouw zich bij hem voegt. Ze verdragen elkaar wel, maar niet van harte. Soms is er een korte confrontatie – het zal nog wel te vroeg zijn voor paarvorming, of ze mogen elkaar toevallig niet.

Hebben de mezen het voer ontdekt, dan volgt de rest rap. Eerst twee, dan vier huismussen en weldra zitten er tien. Het valt nog niet mee om de mussen te tellen. Ze zitten geen moment stil, ze fladderen door de heg, ze snorren even weg, ze ploffen op de grond. Toch lukt het en ik tel er tien tegelijk. …

Lees Meer Lees Meer

Laatst kwam ik door ruige graslanden die aan extensief bewerkte akkers met wat onkruid grensden, en zie: drie patrijzen kruisten mijn pad! Ik zie bijna nooit patrijzen. Van de laatste twintig jaar herinner ik me in Nederland slechts drie waarnemingen. Patrijzen zijn zeldzaam geworden. Ze zijn één van die voorheen talrijke boerenlandvogels wier stand in een paar jaar tijd volledig is ingestort.

Met zijn oranje kop, grijze lijf, bruingestippelde vleugels en zwarte buik is een patrijzenhaan een fraaie verschijning. Patrijzenhennen zijn minder kleurrijk. Ze leggen soms wel veertien eieren, en als er insecten, zaden en knoppen zijn, gaan patrijzen al gauw heen om zich te vermenigvuldigen. …

Lees Meer Lees Meer

Op Schiermonnikoog zit een bonte kraai. Samen met zwarte kraaien struint ie een kale akker af op bieten- of maïsresten. In mijn eerste vogelgids, die ik op mijn vijftiende van vier maanden zakgeld kocht voor 19 gulden en 90 cent, stonden zwarte kraai en bonte kraai als twee varianten van dezelfde soort. Het waren ondersoorten, met gescheiden broedgebieden. Intussen worden ze erkend als aparte soorten.

De twee kraaien zijn even groot, hebben dezelfde vorm, krassen hetzelfde, hebben beide een brede dieetwens, maar zijn anders van kleur. Zwarte kraaien zijn zwart, bonte kraaien zijn bont. Dat betekent zwart-wit, maar bonte kraaien zijn zwart met lichtgrijs. …

Lees Meer Lees Meer