Op Schiermonnikoog zit een bonte kraai. Samen met zwarte kraaien struint ie een kale akker af op bieten- of maïsresten. In mijn eerste vogelgids, die ik op mijn vijftiende van vier maanden zakgeld kocht voor 19 gulden en 90 cent, stonden zwarte kraai en bonte kraai als twee varianten van dezelfde soort. Het waren ondersoorten, met gescheiden broedgebieden. Intussen worden ze erkend als aparte soorten.

De twee kraaien zijn even groot, hebben dezelfde vorm, krassen hetzelfde, hebben beide een brede dieetwens, maar zijn anders van kleur. Zwarte kraaien zijn zwart, bonte kraaien zijn bont. Dat betekent zwart-wit, maar bonte kraaien zijn zwart met lichtgrijs.

Zwarte en bonte kraaien vormen soms koppels die levensvatbare kuikens uitbroeden. Dat worden dan bonte kraaien met meer zwart. Kennelijk zijn de soorten nog hecht verwant, maar als zwarte kraaien liever een zwarte partner willen en bonte liever een bonte, kan de soortvorming gewoon doorgaan.

In mijn kindertijd zag ik vaak kraaien in de tuin. ’s Zomers waren dat zwarte, ’s winters ook bonte. Bonte kraaien waren toen al rap aan het afnemen, en intussen zijn ze verdwenen. Ze lijken zich te hebben teruggetrokken in de broedgebieden, waar ze geen zwarte kraaien tegenkomen. Als je naar Kopenhagen, Wenen of Berlijn reist, passeer je de grens tussen zwarte- en bonte-kraaienterrein.

Zijn bonte kraaien uit hun wintergebied verdreven door zwarte kraaien? In het vogeltijdschrift Limosa schrijft Willem van Manen in 2017 dat kraaien bij mensen leven. Vuilnisbelten zowel als landbouwgronden zijn in trek. In zwarte-kraaienlanden werd de spoeling dunner vanwege intensivering van de landbouw en in Noord- en Oost-Europa groeide de menselijke bevolking en werd de spoeling dikker.

De bonte kraai op Schiermonnikoog haalt de hitlijst van zeldzaamheden. In mijn laatste vogelgids (39,99 euro) staan zwarte kraai en bonte kraai als twee soorten.

(Natuurdagboek Trouw, donderdag 16 november ’23)