Wie morgen of komend weekend een zonnig half uur bijen en zweefvliegen telt in de tuin of op het balkon, mag meedoen met de nationale bijentelling. Op www.nationalebijentelling.nl/hulp-nodig/ is een bijengidsje te vinden. Ik telde wat eerder, om hier verslag te kunnen doen.

Ik had weken eerder al metselbijen verwacht. Honingbijen en aardhommels zie ik wel al sinds februari, evenals op bijen lijkende zweefvliegen. Akkerhommels en tuinhommels zijn er intussen ook, maar boomhommels, weidehommels en steenhommels nog niet. Hommels zijn dikke bijen met een vachtje. Officieel worden ze bij de bijen geclassificeerd. Vliesvleugeligen vormen een enorme insectenfamilie met wespen, mieren en bijen, inclusief hommels. We praten echter meestal over bijen en hommels, alsof het aparte families zijn.

In Nederland zijn 366 soorten bijen en 31 soorten hommels waargenomen. Een stuk of tien hommelsoorten zijn algemeen. Van de 366 bijen staan er 181 op de Rode Lijst als bedreigd of verdwenen. Hommels leven in groepen, volken genoemd, met een koningin. Daarin lijken ze op honingbijen. Honingbijen zijn de enige bijen die in een volk leven. De andere 365 soorten leven solitair. Daarvan richt een vrouwtje een holletje in met meerdere broedcellen: kraamkamers. Die worden voorzien van proviand (stuifmeel), zodat de larven zichzelf kunnen redden. Honingbijen vliegen even vroeg rond als aardhommels; ze vatten net als hommels niet gauw een koudje. Je zou de honingbij beter honinghommel kunnen noemen, dan hoef je er niet steeds bij te vertellen dat het de enige groepsbij is. En honinghommel allitereert ook nog!

Onder bijen en hommels bestaan generalisten die stuifmeel en nectar van om het even welke bloem lusten. Er bestaan nog meer specialisten die aangewezen zijn op één of enkele soorten bloemen. Die laatste hebben het zwaar, al was het maar omdat in ruim de helft van ons land de meeste wilde bloemen zijn weggemest. Bij eventuele voedselbronnen worden ze weggeconcurreerd door de algemene generalisten, waaronder de honingbij. Een cocktail van insecticiden maakt het karwei af.

De score viel dan ook tegen. Wel zag ik een tweekleurige zandbij op een paardenbloem.

(Natuurdagboek Trouw, woensdag 9 april ’25)