In mijn tuin zijn veel bloemen verschrompeld, maar vlinderstruik, hibiscus, wilde kamperfoelie, ijzerhard en beemdkroon houden vol. De vlinders die ik zie zijn vooral atalanta’s, een paar dagpauwogen, een Icarusblauwtje, een boomblauwtje en wat huismoeders.

Ik heb sinds de lente geen kleine vossen meer gezien en in de lente slechts twee. In de nazomer waren kleine vossen altijd een van de talrijkste dagvlinders, maar sinds een paar jaar is dat voorbij. Alleen in het noordwesten des lands komen ze nog algemeen voor. De kleine vos haalt al een paar jaar de top-10 van de vlindertelling niet meer. Er worden ook weinig rupsen van deze vlinders gevonden. Waar zou dat door komen?

Kleine vossen fluctueren sterk in aantal, maar dat ik er de hele zomer niet een zie is nog nooit gebeurd. In 2018 waren er al alarmerend weinig. Toen werd de oorzaak in de droogte gezocht. Vorig jaar was de zomer nog droger en dit jaar was de lente extreem droog.

Gek dat atalanta’s daar geen last van hebben.

Zoals alle vlinders gaan kleine vossen dood van insecticiden. Ook van het grootschalig verwijderen van bloemen met glyfosaat, van bemesting en intensieve grondbewerking hebben vlinders last, omdat vlinders nou eenmaal niet zonder planten kunnen leven. Nu zetten kleine vossen hun eitjes af op brandnetels, en brandnetels kunnen uitstekend tegen bemesting. Daarom staan natuurgebieden er vaak vol mee. Stikstof waait de natuur in en van stikstof gaan brandnetels groeien.

Des te vreemder dat uitgerekend kleine vossen schaars worden. Ik hoorde iemand zeggen dat het stikstofgehalte in brandnetels te hoog is, dat stikstof ten koste gaat van andere voedingsstoffen die kleine vossen nodig hebben, en dat ze daardoor als rups al doodgaan.

Of dat klopt? Ik weet het niet, ik kan geen bevestigend onderzoek vinden. Atalanta’s, dagpauwogen en gehakkelde aurelia’s leven ook op brandnetels en die zijn er nog wel.

(Natuurdagboek Trouw donderdag 13 augustus ’20)