In mijn tuin, in andere tuinen en parken staan de sneeuwklokjes, krokussen, narcissen, winterakonieten er stil bij, soms met enigszins hangende en gesloten bloemen, alsof ze somber zijn. Ook speenkruid en klein hoefblad hebben het koud. Sommige gaan vast dood, andere zullen na komend weekend, als de temperatuur weer omhoog schiet, verder bloeien alsof er niets gebeurd is.

De vroege voorjaarsplanten zijn namelijk goed in het overleven van vrieskou. Ze hebben daar twee technieken voor: water eruit en suikers erin. Normaal gesproken houdt water de cellen op spanning, maar juist daardoor kunnen die cellen kapot vriezen. Stop een krop sla in de vriezer en na afloop kunt u ‘m weggooien, zo verlept hangen de slabladeren erbij. IJs zet uit en doorboort de celwanden.

Veel planten en groenblijvende struiken laten hun bladeren nu slap hangen, omdat ze het water eruit hebben gepompt. Na de vorst leven die weer op. Andere planten maken suikers aan, die als antivries werken. Ze gebruiken zetmeel uit hun bollen of wortels als grondstof voor die suikers.

Die laatste strategie maakt planten zoeter. Over sommige groenten moet daarom de vorst heengaan, voor ze op smaak zijn. Boerenkool en spruitjes zijn bekende voorbeelden, en sleedoornpruimen smaken minder wrang na vorst.

Mochten de planten toch het loodje leggen, dan hebben ze meestal voldoende reserves in hun bollen, knollen of wortelstokken, dat ze weldra opnieuw bloemen en bladeren kunnen vormen.

Indien u vreest voor het lot van planten in uw tuin, dan had u ze met een jute zak of een laagje stro kunnen beschermen, maar daarvoor is het nu wellicht al te laat.

Vogels hebben waarschijnlijk meer last van de kou. Om de gierende oostenwind moeten ze genoeg eten vinden om warm te blijven en zo laat in de winter zijn de voorraden op. Bijvoeren stellen ze op prijs en een bakje water kan ook geen kwaad.

(Natuurdagboek Trouw donderdag 1 maart 2018)