Uitzinnige bloem zuivert water
De gele lissen bloeien. De komende zes weken kunnen we ze langs sloten en vijvers zien. De vorm van lissen of irissen wist mij als kind al te bekoren, hoewel ik als kind niet zeer gesteld was op bloemen. Maar lissen en irissen vond ik altijd fascinerend vanwege die wonderlijke vorm. En omdat je ze niet zoveel zag, was het een belevenis als je ze wel zag. Het water was zo vervuild, dat gele lissen schaarser werden. Sinds een nieuwe waterwet uit ik dacht 1975 is het water schoner geworden. Wasmiddelgewijs werd fosfaatvrij de norm. Je ziet ze overal, ook in tuinvijvers. Ze staan op oevers en nog liever met hun voeten in ondiep water.
Straks zijn ze uitgebloeid en vormen ze dozen vol zaadjes. Die zien eruit als bruine aspirientjes. Ze rollen de dozen uit, drijven weg en zo kunnen lissen zich rap verspreiden.
Dat ze zich lieten verjagen door vervuild water, komt doordat ze voedingsstoffen opzuigen uit dat water. Ze kunnen veel hebben, maar er zijn grenzen. Wij mensen zijn vaak in staat de grenzen van de talrijkste en flexibelste soorten te doorbreken, zodat we weiden zonder paardebloemen, wadden zonder kokkels, akkers zonder klaprozen, gazons zonder mos weten te organiseren. Knap hoor!
Nu zijn gele lissen weer algemeen, wat geen vanzelfsprekendheid is gebleken, dus reden te meer om van hun uitzinnige bloemen te genieten. En nuttig zijn ze ook. Omdat ze voedingsstoffen uit het water halen, zijn ze net als riet bruikbaar als waterzuiveraar. Als de zaden weggedreven zijn, kunnen de planten worden gemaaid en afgevoerd met alle troep die ze opgezogen worden. Ze kunnen hun diensten bewijzen in zogenoemde helofytenfilters, waterzuiveringsveldjes van waterplanten.
(Natuurdagboek Trouw 14 mei 2014)