De botanici Rafaël Govaerts en Maarten Christenhusz reisden de wereld rond, speurend naar honderden plantsoorten die als uitgestorven beschouwd werden. Ze schreven er een groot, mooi en leesbaar boek over: Uitgestorven, op plantenjacht rond de wereld. (Sterck & De Vreese, €59,90).

Van diverse soorten uitgestorven gewaande planten vonden ze in een afgelegen regenwoud toch nog een restpopulatie. Soms blijken er in botanische tuinen nog exemplaren van planten te leven, die in het wild al jaren uitgestorven zijn. Ook liggen er weleens zaden in zadenbanken of herbaria. Zaadjes die in de grond bewaard zijn, kunnen na veranderde omstandigheden opbloeien. Dat laatste is zeldzaam, want meestal verdwijnen planten, omdat hun leefgebied opgedoekt is. Verstedelijking, ontbossing, veeteelt en akkerbouw zijn de massavernietigingswapens waarmee de mens die leefgebieden bestrijdt. Om verdwenen soorten terug te krijgen, moet hun leefgebied hersteld worden. Dat betekent herstel van een ecologische netwerk met vele plant- en diersoorten.

Uit Nederland en Vlaanderen zijn sinds 1950 vijftig respectievelijk zestig van de ruim 1500 soorten wilde planten verdwenen. Zo’n vijfhonderd zijn sterk achteruitgegaan. In Vlaanderen zijn vooral kustplanten de klos, in Nederland planten van het boerenland.

Wellicht om de somberheid over de teloorgang van onze medeschepselen te bezweren, gaan er de laatste tijd vaak stemmen op die beweren dat uitsterven van alle tijden is en dus niet erg. Christenhusz en Govaerts denken daar anders over. ‘Achtduizend soorten zijn alleen al in de laatste tien jaar uitgestorven’, schrijven zij. ‘Elk had een unieke evolutie. Elke soort is onvervangbaar en van onschatbare waarde.’ Toch besteden we meer geld aan onderzoek naar dode natuur in de ruimte dan naar levende natuur op aarde. Terwijl: ‘Wij zijn afhankelijk van de natuurlijke wereld en niet omgekeerd’.

(Natuurdagboek Trouw, donderdag 2 november ’23)