De bessen van jeneverbessen zijn geen echte bessen maar kegeltjes die op bessen lijken. Ze bevatten de zaadjes en de rijpe, paarse bessen zijn afgelopen weken van de bomen gevallen. Jarenlang weigerden de zaden te ontkiemen, maar de laatste jaren lijken ze dat weer vaker te doen.

De jeneverbessen op de foto zijn niet gevallen, want die zijn nog niet rijp. Pas volgende herfst zijn ze rijp. Jeneverbessen groeien traag; in modieus Anglo-Nederlands zou je ze slowtrees kunnen noemen.

Misschien houd ik daarom wel van ze; omdat het van die trage, maar stoïcijnse bomen zijn. Ik houd niet zo van coniferen, maar voor deze maak ik een uitzondering. Ook van taxus houd ik en dat is net zo’n langzamerd. De cipressen van Toscane waardeer ik eveneens, en dat zijn naaste verwanten van jeneverbessen.

Jeneverbessen groeien op open terrein, waar ze licht en vooral lucht krijgen – hun stuifmeel moet kunnen verwaaien. Waar ze door snellere bomen worden omringd, zullen ze het loodje leggen. Maar dat kan jaren duren, ook voor doodgaan nemen ze de tijd. Tijdens hun langzame en lange leven staan ze soms als dikke ronde, maar meestal als lange dunne gedaanten, roerloos in de mist of in de schemer. In Drenthe heb ik echt een keer een jeneverbes aangezien voor een verdacht individu.

In Pakistan bezocht ik eens het jeneverbessenbos op de Afghaanse grens. De jeneverbessen daar trotseerden een bar, droog bergklimaat. ’s Zomers smoorheet, ’s winters ijskoud. Ik was er ’s winters – er lag sneeuw en we vonden berensporen. De metershoge bomen waren honderden jaren oud.

Aan de Afghaanse kant van de grens is dat oeroude, langzame, schitterende bos met onder meer clusterbommen bewerkt, toen de Amerikanen dachten dat Bin Laden zich er verstopte. Oorlog maakt meer kapot dan je lief is.

Laatst wandelde ik met een vriend tussen de jeneverbessen op het Mantingerzand. Na afloop dronken we een glaasje oude jenever.

(Natuurdagboek Trouw donderdag 12 december ’19)