De winter is geen beste tijd voor paddenstoelen. Zeker nadat er vorst is geweest, houden die wonderlijke wezens het voor gezien. Maar er zijn altijd volhouders. Veel houtzwammen zijn winteractief.

Ooit verdeelden mensen de levende natuur in drie rijken: mensen, dieren, planten. Nu worden er veel meer rijken erkend, waaronder planten, schimmels en dieren. Uit genetische analyse blijkt dat schimmels (paddenstoelen) meer verwant zijn aan dieren dan aan planten. Paddenstoelen zijn er in duizenden soorten, vormen en maten. Ze produceren allerlei geuren, smaken en verbindingen – het zijn chemische fabriekjes. Ze werken samen met planten, ze breken dode of levende organische stof af en zetten het om in voor andere organismen bruikbare substanties.

Sommige grote paddenstoelensoorten leven op dood, soms ook levend hout, dat ze verteren. Veel van die houtzwammen blijven ’s winters actief. Dood hout is er in de winter immers niet minder dan in de zomer? Ze groeien vaak zijwaarts uit een stam, als bankjes; elfenbankjes bijvoorbeeld. En berkenzwammen, biefstukzwammen, reuzenzwammen.

Laatst zag ik drie oude roodporiehoutzwammen op een vermolmde berkenstam. Die leven op dood loofhout, waarvan ze berk en wilg het lekkerst vinden. In de kracht van hun leven zijn ze rossig, al blijft er vaak een wit randje om hun hoeden zichtbaar. Ze laten hun sporen verwaaien uit hun kurkachtige onderkant die er doolhofachtig uitziet. Ze kunnen groter worden maar deze zijn een centimeter of acht breed.

Niemand durft paddenstoelen te eten maar iedereen wil altijd weten of ze eetbaar zijn. Wel, dat zijn ze, mits je van kurk houdt. Ze zouden wel gezonde powerfood kunnen zijn, want hun chemische kwaliteit stelt ze in staat antioxidanten en zelfs verfresten af te breken. Wie veel verf eet (gekleurde toetjes, ijs, jam, snoep, frisdrank, vlees, kaas, vruchten uit blik), zou er baat bij kunnen hebben.

(Natuurdagboek Trouw maandag 6 maart ’23)