Bij het noemen van Jacobskruiskruid krijgt menigeen een rood waas voor ogen. Paardenhouders hebben de plant met succes in het verdomhoekje gelobbied. Ten onrechte, want paarden krijgen alleen buikpijn van Jacobskruiskruid als hun baasjes het hun, onherkenbaar verstopt in hooi, langdurig opdringen. Zelf zouden paarden het nooit eten. Wel eten de zwartgeel gestreepte rupsen van de Jacobsvlinder ervan. En op het stuifmeel komt een heel leger van vlinders, bijen en zweefvliegen af.

Dat geldt ook voor andere kruiskruidsoorten. Door de hetze tegen de heilige Jacob zou je die haast vergeten. Sommige zijn bijna nog algemener dan Jacobskruiskruid. Tussen de straattegels door groeit het onooglijke klein kruiskruid en eveneens tussen die tegels door perst zich het bezemkruiskruid. Beide soorten kunnen tot diep in de winter bloeien.

Op een grazige dijk door de Weerribben zag ik kleine gele bloemen en dat bleken de bloemen van waterkruiskruid te zijn, een inheemse soort die niet veel voorkomt maar zich zowaar weet uit te breiden. Waterkruiskruid kan ruim een meter hoog worden maar hier bloeide de plant vlak boven het maaiveld, tussen klavers en grassen. Het is een kruiskruid van waterige omstandigheden, zij het iets minder waterig dan het algemenere en nog groter wordende moeraskruiskruid. Alle kruiskruiden bloeien met gele bloemen als zonnetjes.

In één van ’s lands hoogstgelegen bossen, in Zuid-Limburg, kwam ik onder de bomen weer een andere kruiskruid tegen: schaduwkruiskruid. Die plant doet zijn naam al evenzeer eer aan als water- en moeraskruiskruid. De schaduwkruiskruiden waren wel anderhalve meter hoog en bloeiden als lichtpuntjes in de schaduw.

Al die kruiskruiden zijn ongezond voor zoogdieren, die ze dan ook gegarandeerd mijden. Zelfs in de Oostvaardersplassen laten de uitgehongerde kuddes ze staan, zodat daar een gele bloemenzee golft. De planten bevatten pyrrolizidine-alkaloïden, die na aanhoudende en gulzige consumptie maagbloedingen kunnen veroorzaken. Alleen mensen consumeren ze vrijwillig: net als in hooi blijken de gifstoffen soms in kruidentheeën te zitten.

(Natuurdagboek Trouw donderdag 3 aug. 2017)