Wandelend door Drenthe zie ik twee keer een zangvogel die ik ieder jaar in maart voor het eerst zie. De vogel heeft wel iets van een roodborst, is ongeveer even groot en heeft net zulke kraaloogjes. Maar de rode borst ontbreekt en de vogel zingt niet. Een roodborst (m/v) zou vroeg of laat wel even zingen. De vogel hipt uit een struik naar een hek en als ik nader, fladdert hij voor ons uit naar een volgende zitplek. Vogels bewaren graag afstand tot mensen.

Het is geen roodborst, maar een roodstaart. Een zwárte roodstaart om precies te zijn. Voor een gekraagde roodstaart ben ik drie weken te vroeg. Gekraagde roodstaarten overwinteren ten zuiden van de Sahara, zwarte roodstaarten ten noorden van die woestijn. Ze hoeven maar half zo ver te vliegen en zijn er altijd eerder. In maart dus. Tijdens kwakkelwinters blijven trouwens altijd wel enkele zwarte roodstaarten in Nederland.

Zwarte roodstaarten houden van de bergen. In Nederland zijn die er niet, maar toch broeden die vogels bij ons. Hun aantal wordt geschat op ruim dertigduizend paar. Wereldwijd – ze komen voor van Ierland tot China – zijn dat er duizend keer zoveel. Bij gebrek aan echte rotswanden broeden zwarte roodstaarten bij ons vooral in holen en spleten in gemetselde namaakrotswanden: muren.

Zwarte roodstaarten broeden wel op ouderwetse boerenerven, waar bakstenen nog niet vervangen zijn door golfplaten, en uit liefde voor steen zijn ze ook stadsvogels geworden. Behalve broedholtes willen ze braaklandjes, bermen of platte daken met onkruid en insecten. Tot in binnensteden en zeker op haven- en bedrijventerreinen klinkt wel eens het liedje van een zwarte roodstaart. Dan zit er één te zingen op de nok van een dak. Om vogels te zien, moet je soms omhoog kijken. Dat liedje is een korte triller, die wordt ingezet met zacht geknars.

De zwarte roodstaarten die ik zie, zingen niet. Het zijn allebei vrouwtjes. Ze zijn grijs met een roodbruin staartje. Mannetjes zijn donkerder grijs, met een zwarte keel, en juist witte vleugelstrepen.

(Natuurdagboek Trouw dinsdag 28 maart 2017)