Zoon en ik arriveren per nachttrein hondsvroeg in Bazel. Daar zien we een plein, deels bedekt door een tijdelijk terras op een houten vlonder, een decimeter boven het wegdek. De tent is nog dicht, maar waar mensen waren, is afval, zelfs in dat propere Zwitserland. Op de stenen liggen etensresten en zonnepitten, waar tientallen stadsduiven zich aan tegoed doen. En een rat: een bruine rat.

Bruine ratten (Rattus norvegicus) kunnen dertig centimeter lang worden, nog afgezien van hun staart, maar halen meestal de twintig centimeter nog niet. Als mensen ratten zien, denken ze vaak dat het muizen zijn, omdat ze denken dat ratten agressieve monsters van een halve meter zijn. Maar ratten zijn kleiner en zeker zo bang voor mensen als mensen voor hen.

Niet alle mensen zijn bang voor ratten. Rond 1980 was een rat als huisdier in trek bij punkers. Niemand minder dan Maarten ’t Hart gaf tips voor het houden van ratten, in zijn boek De Rattenkoning. Tamme ratten zijn bruine ratten, maar dan wit, soms met grijs of zwart. Punkers boetseerden hun kapsels met boter of zeep tot zogenoemde rattenkoppen. Er waren stripboeken over het straatschoffie Red Rat. Er kwam een elpee uit en die draaide ook ik grijs als een (bruine) rat: Rattus norvegicus, van de Stranglers. De Stranglers werden beroemd met brave liedjes maar toen waren ze nog ruig en anarchistisch als ratten.

“De bruine rat is zeer moeilijk te vangen want hij is zeer achterdochtig ten opzichte van vreemde voorwerpen”, aldus de site van de Zoogdiervereniging. Wel, dat klopt. De rat tussen de duiven vertoont zich maar even. Hij rent met buit onder de vlonder. Daar zit hij in de koddige eekhoornhouding te smikkelen. Vervolgens loert hij een hele tijd vanuit zijn schuilplaats, om plotsklaps de stenen op te rennen, een zonnepit tussen de duiven weg te grissen, en zich daarmee bliksemsnel terug te trekken. Zoon en ik kijken roerloos toe.

(Natuurdagboek Trouw woensdag 13 september ’23)