Kleine watersalamanders doen hun naam deels eer aan, maar anderdeels juist niet. Het zijn kleine diertjes; een volwassen kikker is vaak langer zeker zwaarder. Maar ik kom ze meestal op het droge tegen. Kleine watersalamanders gaan alleen in de paartijd te water, van maart tot mei of juni.

Nog even en ze gaan in winterslaap, en nu leven ze te land. In niet aangeharkte tuinen in de buurt van water zijn ze gemakkelijk te vinden. Maar je moet er oog voor hebben. Ze gedragen zich heel anders dan de volstrekt niet aan salamanders verwante muurhagedissen. Hagedissen zijn reptielen, salamanders amfibieën. Een salamander en een hagedis zijn zo verwant als een mens en een merel. Muurhagedissen zijn in Zuid-Europese landen algemeen. Ze rennen over muren en rotsen, af en toe een roerloze pauze inlassend. Ze houden meer van zon en warmte dan van water en koelte.

Dat laatste ligt anders bij kleine watersalamanders. Die brengen de dagen en de winters door onder stammen of stenen. Op sombere dagen komen ze ook overdag tevoorschijn, maar bij zomers weer geven ze de voorkeur aan de duisternis. ’s Nachts komen ze tevoorschijn om op wormen, larven en (volgens de website van de Ravon) slakken te jagen. Die prooidieren verkiezen eveneens de duisternis voor hun sociale (paren) en solitaire (eten) activiteiten. In hun waterfase eten salamanders watervlooien en visseneitjes-, kikker- en zelfs salamandereitjes.

In mijn tuin hoef ik niet lang te zoeken voor een watersalamander, want mijn tuin grenst aan water en is voorzien van dood hout en regenwormen. Afgelopen weekend verplaatste ik een paar oude dakpannen en kwam ik er al drie tegen. Ze gedroegen zich slaperig. Ze bewogen wel, maar uiterst traag, zeker vergeleken met de zo snelle hagedissen. Ze maakten aanstalten om een nieuwe schuilplaats te vinden, waarmee ik graag hielp. Ik verplaatste ze met hun slaapplek mee. Daar dutten ze verder.

(Natuurdagboek Trouw donderdag 14 september ’23)