De bekendste gallen zijn die knikkers op eikenblad, maar er zijn veel meer gallen. In allerlei vormen en op vele plantsoorten woekeren ze, al zijn eiken wel heel geliefd als woonplaats.

Heel apart is de ananasgal. Ook deze gal heeft een voorkeur voor eiken. In knoppen van eikenblaadjes worden soms eitjes gelegd door Andricus foecundatrix, die ook onder andere namen bekend staat. Het is een galwespje. Ananasgallen worden vanwege hun gastheren ook wel eikenrozen genoemd.

Een bladknop die als kraamkamer is uitgekozen, ontspruit niet als een blad, maar als een cluster schutblaadjes die deels over elkaar gedrapeerd worden, als dakpannetjes. Ze zitten als dennenkegels op een eikentak en lijken, vandaar hun naam, op ananasjes van een centimeter of drie.

In deze tijd van het jaar vallen de ananasgallen net als bladeren uit de boom. En net als bladeren zijn de gallen, die ooit lichtgroen begonnen, intussen bruin. U zou zo’n gal op de grond kunnen vinden, maar vaak valt alleen de kleine binnengal uit de boom en blijft het schubbige omhulsel zitten.

In de lente kruipen de wespjes naar buiten, hoewel ze soms nog één of zelfs twee winters als larven in hun gerieflijke galletje blijven. De galwespen kunnen mannetjes zijn of vrouwtjes. Die leggen bevruchte eitjes tussen de meeldraden van mannelijke eikenkatjes. De katjes reageren als door een wesp gestoken met de vorming van een ander soort gallen: ovaaltjes van twee millimeter lengte, met witte haren. Uit die galletjes kruipen in de zomer altijd vrouwelijke galwespjes, die onbevruchte eitjes leggen bij een bladknop. Daaruit groeit een ananasgal.

Of was het nou andersom, dat zich juist uit de ananasgallen uitsluitend vrouwtjeswespen ontpoppen? Voor de zekerheid check ik de voortplantingsmanoeuvres van de ananasgalwesp op de website van Natuurpark Spoorzicht, die het procédé van de bloemtjes en de wespjes haarfijn uitlegt.

(Natuurdagboek Trouw maandag 18 sept. 2017)