Het oranje havikskruid zet een deel van mijn tuin in kleur. Het ene oranje is niet het andere. Het oranje van deze zomerse zonnetjes varieert van oranjegeel tot oranjerood en lijkt soms wel lichtgevend. De bloemen staan op kniehoge, behaarde stengels die oprijzen uit een bladrozet. De stengels zijn breekbaar en een paar blijken te zijn geknakt. Die pluk ik en zet ik binnen in een vaasje. Ze bloeien en na de bloei veranderen ze in een pluizenbolletje, net als hun soortgenoten buiten. Aan de pluisjes bungelen vruchtjes, die wegzweven en elders kunnen ontkiemen.

Havikskruid is een composiet, net als een paardebloem. Wat één bloem lijkt, is een compositie van vele kleine buis- en lintbloempjes. Hoe soepel al die bloempjes in pluisjes transformeren! Het lijkt vanzelf te gaan.

De bevruchting, waarbij twee geslachten hun genetische informatie samenvoegen, is dan ook een wonderbaarlijk verschijnsel. Bij planten versmelten kern van de spermacel uit een stuifmeelkorrel met de kern van de eicel in het zaadbeginsel. Dan pas is de eicel bevrucht en ontstaat er zaad. Dat mensenmannen hun sperma zaad noemen, is niet pluis; het is zelfoverschatting.

Paardebloemen en havikskruiden doen niet of nauwelijks aan geslachtelijke voortplanting, zij planten zich vooral ongeslachtelijk voort, door zelfbevlekking. De vruchtjes die ze vervolgens aan hun pluizige parachuutjes verspreiden, zijn klonen.

Daarom lijken de verschillende soorten havikskruid, net als de verschillende soorten paardebloem, ook zo op elkaar. De soorten zijn oorspronkelijk klonen van een gemeenschappelijke voorouder. Dat er toch nieuwe soorten evolueren, komt doordat een kloon wel eens een afwijking kan oplopen.

En snel dat die pluisvorming gaat! ’s Morgens bloeit er nog een oranje bloem, een paar uur later is ie uitgebloeid en ziet ie er verfrommeld uit, ’s avonds begint van onderaf de pluisvorming en ineens is dat hele verfomfaaide frutseltje omgetoverd in een prachtig pluizenbolletje. Onvoorstelbaar!

Ik pluk die pluizenbolletjes voorzichtig, zonder de naburige bloemen te beschadigen, en verspreid ze in de tuin.

(Natuurdagboek Trouw dinsdag 4 juli 2017)