Nu de herfst in gestrekte draf vordert, wordt het eens tijd voor herfstkleuren. Ik zie wel bomen en bosranden verkleuren tot geel of rood, maar ze zijn nog in de minderheid. Althans als ik dit schrijf. U leest dit een paar dagen later en dan kan er veel veranderd zijn. Een windvlaag en het sneeuwt soms al blaadjes.

Groen is onder planten de meest voorkomende kleur. Die danken ze aan hun bladgroen, dat van water en kooldioxide glucose maakt, met zuurstof als bijproduct. Die fotosynthese kost energie en energie haalt het bladgroen uit zonlicht. In de winter schijnt de zon weinig en staat hij laag. Het loont dan niet voor bomen om in blad te staan. Dat kunnen ze dan maar beter laten vallen; scheelt bovendien bevriezingsgevaar. In de bladsteel wordt een broze plek gemaakt waar het blad afbreekt. Maar niet nadat het zo belangrijke bladgroen is opgebruikt of teruggetrokken. Daardoor verliezen de blaadjes hun groene kleur en worden de gele en rode tinten zichtbaar.

Braamstruiken krijgen soms ook herfstkleuren. Sommige bladeren zijn al fraai bordeauxrood, terwijl een andere tak nog bloeit en de volgende zijn bramen laat rijpen. De mate van verkleuring kan binnen een soort fors verschillen: de ene berk is nog groen, de andere geel, de derde kaal. De ene boom verliest zijn buitenste blaadjes het eerst, de andere bewaart die voor het laatst.

Op de foto ziet u herfstkleuren tegen een wintergroene achtergrond van een spar. Het oranje is van lijsterbessen die lijsterachtigen van proviand voorzien. De gele bloem is een late zwarte toorts. Het zwarte in de naam is vergezocht. De gele toorts is weliswaar nog geler, want die mist het paars en rood uit de bloemen. Maar zwart?

De kroonblaadjes van zwarte toorts hebben een rode, hartvormige vlek en de meeldraden zijn paars behaard, zoals op de foto te zien is. Op de digitale versie zijn die foto’s scherper en helderder dan op papier.

(Natuurdagboek Trouw, maandag 4 november ’24)