In onze tuin klonk afgelopen maanden vaak het hoge geluid van een grauwe vliegenvanger. Ik heb een nestkast voor hem opgehangen, een speciale grauwe-vliegenvangerkast, met een grote gleuf in plaats van een rond gat. Ik heb nog nooit een grauwe vliegenvanger in zo’n kast gezien, maar ik had hem liggen en er gaat altijd wel iets in wonen.

Maar niet onze grauwe vliegenvanger. Die was waarschijnlijk al gepaard en had vast al een nest in de wildernis achter ons huis, waar klimop zowel levende als dode loofbomen bekleedt.

Inmiddels hoor ik hem niet meer. Wel zag ik in de buurt een grauwe vliegenvanger op een hek zitten, in het warme zonlicht van een vroege zomermorgen. Ik heb nog nooit zo mooi een grauwe vliegenvanger gezien. Even later zag ik ook al mooier dan ooit een koekoek. Beide vogels poseerden lang genoeg te voor prachtige foto’s. Maar ik had geen camera bij me. Wel staan ze in mijn geheugen gegrift.

Grauwe vliegenvangers zijn vogels van ouderwetse erven, houtwallen, boomgaarden; het kleinschalige boerenland dat iedereen prachtig vindt, maar dat we toch vernietigen, opdat enkelen een vierde bolide kunnen kopen. Kwestie van prioriteiten.

Ik hoef maar de grens over te gaan, of ik zie grauwe vliegenvangers. Op Schiermonnikoog zie ik ze ook jaarlijks. En in de bossen zijn ze nog wel, maar je struikelt er niet meer over. Meer dan 20 duizend paartjes zullen er in Nederland niet zijn.

Jammer, want het zijn opmerkelijke beestjes, hun kleurloze naam ten spijt. Ze zijn grijsbruin, dat wel, afgezien van hun gestreepte voorhoofd. Hun opmerkelijke zit in hun gedrag. Ze zitten vaak op een tak, paaltje of draad, in verticale houding. Plotseling fladderen ze een eindje, om fluks weer terug te keren naar hun plek. Of naar een plek verderop. Zo jagen ze op passerende insecten.

Sommige grauwe vliegenvangers zijn hun jongen nog aan het voeren, andere zijn al richting Afrika vertrokken.

(Natuurdagboek Trouw, vrijdag 9 augustus ’24)