In November begint het herfstige weer en valt de winterse duisternis, de koude maanden staan voor de deur. Alle reden tot neerslachtigheid, maar laten we ons op de lichtpuntjes richten. November is de maand van woeste wolkenpartijen, van zware buien waarna de zon laag maar fel door de schoongespoelde lucht priemt. De weiden zijn appelgroen, bosranden en rietkragen vlammen rood en geel op.

Tegen het on-, wit- of grijsbewolkte uitspansel steken de vogelzwermen contourrijk af. Wit lichten de buiken van kieviten op in de zonnestralen, zwarte vlekjes vormen de kauwen en spreeuwen tegen de avondhemel. V-formaties ganzen vallen binnen uit het oosten, ze begeven zich ’s morgens naar hun graasgronden en ’s avonds naar hun slaapwateren.

Kieviten zijn vogels van open land. Vanouds zijn ze weidevogels, en hoewel de uitroeiing daarvan volgens schema verloopt, zijn kieviten nog wel boven het platteland te vinden. Voor broeden wijken ze uit naar de zeldzaam wordende akkers waar onkruid pas na het broedseizoen wordt bespoten en ondergeploegd. Bij gebrek aan ouderwets weiland nemen ze genoegen met kale akkergrond met plukken gras. In de winter zwermen ze uit boven akkers, weilanden, kwelders en natuurreservaten.

Langs de waddenkust zie ik kieviten het meest. De combinatie van slikken, kwelders en akkers bevalt hen kennelijk. De kieviten zijn vaak in gezelschap van goudplevieren, slanke steltlopers met korte, rechte snavels die op de grond bijna onzichtbaar zijn, maar wier goudbruine kleed tussen zwermende kieviten herkenbaar is. Tijdens hun vlucht laten ze fluitjes horen.

Vroeger broedden goudplevieren bij ons en konden we ze met hun glanzend zwarte buik en hals bewonderen, maar dat voorrecht hebben we onszelf afgenomen. Misschien dat we de zomerse kieviten niet volledig opofferen aan materieel gewin, al hoor ik nooit iemand die de goudplevier mist, dus kievitloosheid zal ook wel wennen. Maar nu kunnen we beide soorten zien zwermen in de woeste novemberhemel.

(Natuurdagboek Trouw dinsdag 7 nov. 2017)