In november vliegen de zwarte herfstspinners. De forse nachtvlinders zijn met hun bijna zwarte vleugels en hun witte nekkrans heel herkenbaar. Over die vleugels lopen vlekkerige, roomwitte lijnen. Moet je ze wel goed zien, wat ’s nachts niet vanzelf spreekt. Eenmaal gevangen in het licht van een zaklamp is er geen vergissing mogelijk. Als ze er zijn, kunnen ze met vele zijn, en dan komen ze massaal af op kunstlicht. Je vraagt je af: waarom vliegen ze niet overdag, als ze licht zo aantrekkelijk vinden? Verder zijn ze goed aangepast aan het nachtleven, vooral met hun gigantische en zeer gevoelige neuzen. Die neuzen zijn niet echt neuzen, nachtvlinders ruiken met hun wapperende antennes.

Het aantal zwarte herfstspinners nam in de twintigste eeuw gedurende negentig jaar gestaag af, voor zover er waarnemingen beschikbaar zijn, waaruit dat kan worden afgeleid. Na een dip rond 1990 is het aantal gestabiliseerd. Wellicht is de achteruitgang gestopt dankzij het toegenomen areaal bos en bomen, en het ouder en natuurlijker worden van het bos. Tot de jaren stonden de bomen in strakke rijen en werden ze al gekapt voor hun puberteit voorbij was. Sindsdien is dat veranderd.

Herfstspinners zijn te vinden in loofbossen, parken, ouderwets begroeide tuinen, overal waar maar loofbomen staan. De vlinders zetten eitjes af op de stam of een tak van een populier, linde, eik of bij gebrek aan beter ook wel op een andere loofboom, waar hun rupsen volgende lente van het prille boomblad kunnen smullen. In juni verpoppen die rupsen zich. Ze boetseren een cocon van een soort cement, gemaakt van speeksel en aarde, die ze eerst opeten.

Maar alleen in oktober, vooral in november en nog een beetje begin december kruipen de volwassen vlinders uit hun cocons, al heten ze in Engeland December moths. Rare jongens, die Britten.

(Natuurdagboek Trouw maandag 6 nov. 2017)