Met een kunstzinnig aangelegde vriend bezoek ik het Groninger Museum om De Romantiek in het Noorden te bekijken. Wij laten ons verpletteren door 95 woeste landschappen, ruige bergen, hoge watervallen, grillige eiken, schuimende zeeën van Noord-Europese schilders.

Een van de minder dramatische taferelen is een tamelijk hoopvol doek van Christoffer Wilhelm Eckersberg met melkmeisjes onder twee regenbogen: een heldere en een vage. Precies zo verschijnen  regenbogen; Eckersberg heeft goed gekeken. Hoewel? In het echt is de tweede boog een spiegelbeeld van de eerste, met omgekeerde kleurenvolgorde. Had Eckersberg niet goed gekeken of schilderde hij hem met opzet verkeerd om?

De uitbarsting van de Vesuvius is op meerdere schilderijen te bewonderen. Zo relaxed als Johan Christian Dahl hem afbeeldt, als een vuurtje waar je bij picknickt, zo angstaanjagend schildert Joseph Rebell hem. De zwarte bergen, dreigende wolken en de fontein van vuur lijken wel op Mount Doom in het helse Mordor uit The Lord of the Rings. Een kolkende zee versterkt het onheilspellende gevoel.

In gevoelens waren ze goed, die romantici. In landschappen ook. De mensen en dieren – vogels vooral – die ze erin schilderen zijn meestal klein, als om hun nietigheid in de overweldigende natuur te benadrukken. Die vogels zijn meestal V-tjes zoals een kind ze tekent, maar soms zijn ze groter afgebeeld. Ik heb eens een landschapsschilderij gezien waarop vogels vlogen, waarin ik van dichtbij groene spechten herkende. De in Groningen tentoongestelde schilders waren waarschijnlijk minder getrainde vogelaars. De rotsvogels op de Noordkaap van Peder Balke uit 1845 lijken een kruising tussen ganzen, meeuwen en korhoenders.

Kunstzinnige vriend weet te vertellen dat de romantici zelden in het veld schilderden, maar meestal in hun atelier. De vogels zijn uit het hoofd geschilderd of hooguit aan de hand van schetsen. Als Christoffer Wilhelm Eckersberg dat ook zo deed met zijn regenbogen, dan vrees ik dat hij zich simpelweg vergiste.

De Romantiek in het Noorden, t/m 6 mei

(Natuurdagboek Trouw maandag 5 feb. 2018)