Busy as a bee, zeggen de Engelsen, en wij kennen bezige bijen. Meer nog dan mieren en wespen hebben bijen het imago van harde werkers, nee: werksters. Werksters heten tegenwoordig hulpen in de huishouding of interieurverzorgsters. Die woordvorm suggereert dat alleen vrouwen dat werk doen.

Bij bijen zijn degene die stuifmeel en nectar verzamelen ook altijd vrouwtjes, er zijn niet eens werkers. Zoals bij de meeste dieren is de man in evolutionaire zin alleen nodig als zaaddonor en is hij verder overbodig. Ook bij de mens. Maar wacht, het is geen vrouwendag, het is dag van de arbeid.

Bij bijen denkt u wellicht aan bijenvolken die honingraten produceren, maar dat is maar één van de driehonderd bijensoorten die in Nederland voorkomen of voorkwamen. De meeste bijen leven maar kort en richten in hun eentje een nestje in; in een holletje in een muur, in een boom, tussen de tegels of in de grond. Ze zetten een eitje af, leggen er een voorraadje stuifmeel aan, sluiten het af met aarde, klei of blaadjes en beginnen aan een volgend kraamkamertje.

Witbaardzandbijen zijn er de hele zomer, maar eind april en begin mei is hun piektijd. Het zijn kleine bijen met een geelbruin bontjasje. In dat bontje blijft stuifmeel hangen, als ze tussen de gele wilgenkatjes door zoemen. De mannetjes verschijnen iets eerder, om zich op de vrouwtjes te storten zodra die zich aandienen. Ze zijn algemeen in de duinen, waar veel zand is. De vrouwtjes graven namelijk holletjes in kaal zand, vaak op zandpaden. Dat valt niet alle wandelaars op – de bijen zijn klein en vliegen vlak boven de grond. Maar als je oplet, en je ziet er een, dan zie je er dikwijls meer. Ze nestelen vaak in elkaars buurt. Je ziet zo’n bij zich soms ingraven. Het hol zit verstopt onder het mulle zand, waarschijnlijk ruikt ze waar ze moet zijn. Hij niet. Hij is na de paring gestorven, zijn nut is bewezen, zijn rol is uitgespeeld.

(Natuurdagboek Trouw vrijdag 1 mei 2020)