Bosbranden zijn in Portugal een jaarlijks terugkerend onderdeel van de zomer. In Spanje trouwens ook. Niet altijd branden dorpen en huizen uit, maar bossen des te meer. Hoeveel dieren zouden een pijnlijke dood in de vlammen vinden?

De huidige brand zou door blikseminslag zijn veroorzaakt. Meestal worden de zomerbranden aangestoken. Aan eeuwenoude kurk- en steeneiken verdien je nou eenmaal minder dan aan landbouwgrond. Ook verdroogde graslanden worden afgebrand om hun uitbaters nog beter van dienst te kunnen zijn.

Vervolgens slaat een brand om zich heen, want het Iberische schiereiland is voor een groot deel beplant met een ecologische ramp: de eucalyptusboom. Eucalyptussen zijn tropische verrassingen die overal op de wereld als (her)bebossingsboom worden geplant. Ze groeien razendsnel. Voor die snelle groei hebben ze veel water nodig, dus waar bos doorgaans het water vasthoudt, jaagt eucalyptus het er juist doorheen. Zulke snelle groeiers maken ook geen hard, maar kartonachtig hout. Eucalyptus brandt kort maar hevig als een oude krant. Het ruikt wel lekker naar sauna.

In Noordwest-Spanje liepen we door de bossen. Het relatief natte gebied ten noorden van de Cantabrische bergen is de enige streek in Spanje waar van nature kastanjes, eiken, meidoorns en andere Midden-Europese soorten de bossen vormen. We zagen zulke bossen ook, met onvoorstelbaar oude en sprookjesachtig grillige bomen. Maar de meeste zijn gekapt en het meeste bos bestaat uit eucalyptus.

In de rest van Spanje en Portugal zijn steeneiken en kurkeiken de oorspronkelijke bosbewoners. De steeneikenbossen zijn één van de mooiste landschappen die ik ken. Daar scharrelen de halfwilde zwarte varkens rond, van de beroemde Iberico-ham. Die eiken blijven nog wel even staan. Maar voor de kurkeiken houd ik mijn hart vast. Kurk wordt vervangen door plastic en dus worden kurkeiken minder waard. Weg ermee! Om ze te redden kunt u het beste wijn kopen met een echte kurk, geen neppe van plastic, geen schroefdop.

De brand in Portugal is onder controle. Veertigduizend hectare ging in rook op.

(Natuurdagboek Trouw vrijdag 23 juni 2017)