Hoewel het herfstwezens zijn, zie ik aardsterren vaak in de winter. Ze hebben zich dan al uitgeleefd – hun sporenbollen zijn leeg, hun kraag verloedert. Kraag? Jazeker, sommige aardsterren hebben een kraag als een Gouden-eeuwse notabele. Als sterren liggen die kragen op de aarde.

De gekraagde aardster is het gekraagdst van alle aardsterren en bovendien het gewoonst. Met dat laatste bedoel ik dat ie meer dan andere soorten aardsterren voorkomt. De soort is nochtans zo zeldzaam dat ie mij altijd een vreugdekreetje weet te ontlokken. Bovendien heeft hij een niet bepaald alledaagse vorm. Hij is niet groot en ook niet fel van kleur, maar terwijl veel paddenstoelen een hoed op een steel dragen, bestaat de gekraagde aardster uit een stengelloze knikker, waaromheen hij een soort leren jas lijkt te dragen, die hij uittrekt. Het omhulsel ritst op meerdere plekken open tot een soort taartpunten die naar buiten klappen, zodat de kraag zich ontvouwt.

In het bolletje zijn afgelopen herfst de sporen gevormd en gerijpt. Toen ook de tijd rijp was, opende het bolletje zich aan de bovenkant als een zoutvat. Wat bij zoutvaatjes een strooigat is, is bij aardsterren een stuifgat. Daaruit zijn de sporen verwaaid. Wie weet waar ze volgend jaar hun kraag opzetten?

Dat moet nog blijken, maar waarschijnlijk doen ze dat net als de aardster op de foto in of langs de duinen. Hoewel ze soms ook buiten de duinen groeien, zeker als er wat kalk in de bodem zit, zijn gekraagde aardsterren vooral duinbewoners. Ik vind ze tenminste altijd in de duinen. Deze staat met enkele soortgenoten bovenop de duinen van Schiermonnikoog, aan de zanderige westrand van een dennenbos. Ik heb op die plek vaker leuke paddenstoelen gevonden, maar het is de eerste keer dat ik er aardsterren vind. Vorige keer vond ik ze aan de noordkant van hetzelfde bos langs een schelpenpad.

(Natuurdagboek Trouw vrijdag 19 jan. 2018)