Op Schiermonnikoog laat ik mijn groep Trouwlezers mijn lievelingsplekken zien. Daar zijn enkele vochtige duinvalleien bij. Daar groeit de halve Rode Lijst aan zeldzame planten, de valleien horen tot de botanische hoogtepunten van Nederland of zelfs Europa. Schoongefilterd, kalkrijk water welt er op.

De orchideeën zijn allemaal uitgebloeid. Alleen een enkele dophei, tormentil en koekoeksbloem staat te bloeien alsof de herfst nog lang op zich laat wachten. Maar het is volop herfst en dat betekent paddestoelen. Er zijn diverse soorten vuurrode zwammetjes die van deze duinvalleien houden. Ik hoef me niet te beperken tot: kom in de lente terug, dan zul je eens wat zien, we knielen op het mos rond een groep felrode zwammen die het korte gras kleur geven.

De zwammen dragen wassige hoeden die scharlaken rood zijn, en staan in dit oude, schrale, mosrijke grasland, maar voor de zekerheid check ik het bij de paddestoelminnende boswachter van het eiland en die bevestigt mijn vermoeden: het zijn scharlaken wasplaten.

Wat orchideeën zijn voor plantenkenners, zijn wasplaten voor paddestoelenkenners. Het neusje van de zalm, de kers op de taart. Vanwege hun kleur is kers een betere benaming. Wat zijn ze prachtig rood! Scharlaken wasplaten leven van dode planten, grassen en hun wortels.

Op het eiland groeien ook slijmwasplaten, die oranjebruin zijn en die het niet bij was houden maar een slijmerige hoed hebben. Ook die soort vinden we. De zwartwordende wasplaten zien we vandaag niet, en ook de puntmutswasplaten bewaren we voor een andere keer.

Scharlaken wasplaten zijn een van de mooiste paddestoelen ter wereld. Dat komt door hun schoonheid, maar ook door hun zeldzaamheid. Schaarste maakt mooi. Dankzij de vochtige bodem en het vochtige mos hoeven de wasplaten geen uitdroging te vrezen. Dankzij het nazomerse maaibeheer van Natuurmonumenten wordt het effect van inwaaiende mest begrensd, maar verzuring door diezelfde mest lijkt me een gevaarlijker bedreiging.

(Natuurdagboek Trouw woensdag 25 okt. 2017)