Precies een week geleden lag ik ’s morgens om zeven uur in bed en hoorde ik door het open raam mijn eerste merel dit jaar. Hij begon aarzelend wat te neuriën en mompelen, om gaandeweg herkenbaarder te klinken.

Dat het mijn eerste waarneming is, wil niet zeggen dat het ’s lands eerste is, integendeel. Op de permafrost van Groningen hobbelt de lente op alle fronten achter de rest des lands aan. Maar ik had nog maar één melding gekregen: een paar dagen voor mijn merel kwam er een mailtje van lezeres Bertha Barelds, met de mededeling dat ze zaterdag 27 januari een merel had horen zingen op de markt in Hoogeveen.

De lente is in aantocht, de merels maken hun borsten nat. Zijn hebben geen stembanden maar een syrinx, en niet de geringste. Een syrinx bestaat uit membranen in de luchtpijp en de bronchiën, die door snelle spieren in trilling worden gebracht. De best geoutilleerde zangvogels, zoals de lijsterachtigen waartoe de merel behoort, kunnen met verschillende membranen tegelijkertijd verschillende geluiden produceren. Ze zingen dan twee liedjes door elkaar heen, wat ons mensen niet per se melodieus in de oren klinkt. Maar vogels luisteren vast met andere criteria.

Winterkoning, roodborst en spreeuw kunnen de hele winter zingen. Vanaf eind december voegen heggenmus, boomkruiper, boomklever, koolmees, pimpelmees, grote bonte specht en grote lijster zich bij het koor en nu is de merel aan de beurt. En dan wordt het tijd voor veldleeuwerik, zanglijster, groenling, geelgors en vink. Ook zwarte roodstaart en witte kwikstaart beginnen zich vroeg te roeren. In maart beginnen de eerste trekvogels, die terug van weggeweest zijn, te zingen: tjiftjaf, gevolgd door zwartkop. Daarna arriveren de Afrikagangers, te beginnen met de fitis. En dan gaat het hek van de dam.

Als u vogelgeluiden wilt leren herkennen, is het raadzaam nu te beginnen, zodat u in april en mei niet volledig de kluts kwijt raakt.

(Natuurdagboek Trouw, woensdag 7 februari ’24)