Vandaag is de naamdag van Sint Nicolaas. Dat heeft de bisschop van Myra te danken aan zijn goede daden, en aan zijn dood op 6 december. De goedheiligman overleed volgens Wikipedia op die datum ‘tussen 335 en 337’. Dat zou dan toch 6 december 336 moeten geweest zijn. We kunnen het de Sint pas over 49 weken vragen, bij zijn jaarlijkse intocht in Nederland. Afgelopen nacht is hij vertrokken, al dan niet met een kater van de bisschopswijn.

Voor zover bekend had Sint Nicolaas geen knechten (m/v/z/w). Voor zover bekend had hij ook geen minnaars (v/m). Als geestelijke was hij ongetrouwd en werd hij geacht zich verre te houden van liefkozingen. Tegenwoordig zou je als bisschop verdenkingen op je laden als je kinderen op schoot nam, maar daar maakte men 1700 jaar geleden geen punt van.

Hoewel Sints bisschopsmijter lijkt op een vuurrode hanenkam, en hij als ruiter over sporen beschikt, is de man dan ook geen hanengedrag te verwijten. Zijn hanige verschijning in combinatie met zijn abstinentie hebben tot een bijnaam geleid: kapoentje.

Zowel haantjes als kapoentjes zijn kleine kevers, maar in Sints geval duidt de kapoen toch op de breder bekende betekenis van je-weet-wel-haan. Een kapoen verhoudt zich tot een haan zoals een ruin zich tot een hengst verhoudt en een os tot een stier. Hanen worden tot kapoenen geamputeerd, omdat ze dan vetter te mesten zijn.

Haantjes zijn kleine bolle kevers die bladeren eten. Kapoentjes zijn volgens Xander Helmich, docent Nederlands in Poeldijk, lieveheersbeestjes in het Westlandse dialect. Dat meldde hij in 2016 in het Algemeen Dagblad. De kevertjes zouden met hun twee rode, puntige schildjes op een bisschop(smantel) lijken. Dat zou betekenen dat de bisschop Sinterklaas naar een je-weet-wel-haan is genoemd en het kevertje weer naar Sinterklaas. Jammer genoeg hebben lieveheersbeestjes geen geel kruis, maar zwarte stippen op hun bisschopsmantel.

(Natuurdagboek Trouw, woensdag 6 december ’23)