Soms kom ik oesterzwammen tegen. Die groeien dan op een dode boom of een houten paal. Sommige mensen zouden ze plukken, maar de meesten vinden paddenstoelen pas lekker als ze in plastic verpakt uit een winkel komen. Zelf pluk ik ze trouwens niet, om een andere reden. Ik vind ze te mooi om te plukken.

Oesterzwammen zijn behalve lekker en prachtig ook bijzonder. Nu blijken alle organismen bijzonder te zijn, als je je verdiept in hun leefwijze, voor zover die bekend is. Wat ik niet voor wonderbaarlijke samenwerkings- en elkaar-dwars-zit-relaties ik in de weekdierenwereld tegenkwam, toen ik mijn boek over schelpen schreef! Maar nu verwonder ik me over de oesterzwam. Die heeft niets met schelpdieren te maken, ook niet met oesters. Ze heten oesterzwam omdat ze op oesters zouden lijken.

Oesterzwammen zijn, zoals veel paddenstoelen, chemische fabriekjes. Ze kunnen sigarettenpeuken afbreken. Jammer dat er veel meer peuken dan oesterzwammen zijn. De paddenstoelen verteren waarschijnlijk het hout waarop en -in ze groeien. Maar ze eten ook nematoden, kleine rondwormpjes die overal in de natuur voorkomen, in fruit, planten en dood hout. Die raken verlamd als ze de zwamvlok aanraken, het dradennetwerk van de paddenstoel. Onlangs is ontdekt hoe dat in zijn werk gaat.

Oesterzwammen vangen nematoden met zenuwgas, lees ik in een bericht van Steijn van Schie in Bionieuws. Die heeft het weer uit Science Advance (18 jan), waarin Koreaanse onderzoekers de giftige stof beschrijven. Het betreft 3-octanon, u weet wel, dat plantaardige keton. De zwamvlok van oesterzwammen hangt vol toxocysten, minuscule ballonnetjes vol van dat gifgas, die openknappen als er een nematode tegenaan kruipt. Het 3-octanon doodt de nemathode die vervolgens door de zwamvlok opgenomen wordt.

Sommige nematoden eten, omgekeerd, juist zwamvlokken. Wellicht beschermen de explosieve ballonnetjes de zwam tegen die wormpjes.

(Natuurdagboek Trouw donderdag 2 februari ’23)