Op het strand van Schiermonnikoog vind ik veel muiltjes. Niet dat er een vrachtschip vol pantoffels is omgeslagen. Nee, muiltjes zijn zeeslakken. Die klampen zich vast aan harde ondergrond op de zeebodem, strandschelpen bijvoorbeeld, die losgewoeld kunnen worden door een storm, en zeker door drie winterstormen achter elkaar. Dankzij de vervolgens aanhoudende oostenwind heeft de onderstroom ze naar het strand gebracht. Het zijn kleine, jonge muiltjes, ze leven nog en zitten vastgeklampt op een strandschelp.

Hoewel: de meeste muiltjes klampen zich vast aan een ander muiltje, want muiltjes stapelen zich op tot wat schelpenkenners een ketting noemen. Alleen het onderste muiltje zit op een strandschelp, oester, steen of scheepswrak.

Het onderste is het oudste. Kleutermuiltjes vestigen zich bovenop hem. Ja hem; jonge muiltjes zijn altijd mannetjes. Muiltjes kunnen tien jaar oud worden, en ergens in hun levensloop veranderen ze van man in vrouw. Dat doen ze als ze er groot genoeg voor zijn, want vrouwen hebben een zwaarder leven dan mannen; dat is algemeen bekend. Het produceren van vrouwelijke voortplantingscellen kost meer energie dan mannelijke. Mannen doneren hun zaad vaak kwistig.

In een overvloed aan voedsel groeien muiltjes sneller en zullen ze eerder vrouw worden. In een ketting zitten de grootste individuen onderop. Dat zijn dus de vrouwtjes, die de mannetjes dragen.

Wie van geslacht kan wisselen heet protandrisch hermafrodiet. Er zijn meer schelpdiersoorten die dat kunnen. Andere zijn vrouw en man tegelijk en kunnen elkaar tegelijk bevruchten. En sommige bezwangeren zichzelf.

Er is zoveel te vertellen over schelpdieren. Ik heb een boek met schelpenverhalen (en -foto’s) gevuld. In het Groninger Forum houd ik het zaterdagmiddag 2 april ten doop met een vrolijke lezing. Wees van harte welkom als u zich aanmeldt op de website van het Groninger Forum.

(Natuurdagboek Trouw donderdag 17 maart ’22)