Vermesting en verzuring door stikstofneerslag zorgt er in de natuur voor dat de meeste plantensoorten verdwijnen, ten gunste van een paar snelgroeiende soorten die de stikstof als een soort kunstmest opnemen. Beruchte stikstofgroeiers zijn brandnetels en bramen.

Toen een strook van de houtsingel langs het bungalowpark op Schiermonnikoog werd gekapt, op aandringen van de veehouder die klaagde over blaadjes op zijn wei, lag de bosrand ineens open aan de zuidkant. De zon bescheen de bodem en een deel van de geïnjecteerde drijfmest waaide de houtsingel in. Binnen de kortste keren raakte de singel (en de tuinen erachter) bedekt met bramen. Desondanks verdwenen de daar broedende braamsluipers. Die prefereren een dichte bosrand boven een bramentapijt.

Bramen groeien meters per jaar en kunnen een ondoordringbare wildernis vormen. Natuurbeheerders en plantkundigen moeten vaak niets van bramen hebben. Niet omdat ze hun kleren en huid eraan openhalen, maar omdat het van die vraatzuchtige woekeraars zijn die andere soorten overrulen en verdringen.

Nu zijn er vele soorten bramen en braamdeskundige Karst Meijer verdedigt zijn geliefde plantenfamilie met verve. De meeste bramen lijden volgens hem juist onder stikstof. ‘De bramen die zo sterk toenemen zijn dij

kviltbramen’, zegt hij. Meijer runt het Herbarium Frisicum in Wolvega, waar hij onlangs de zesduizendste gedroogde braam (en 150-duizendste specimen) aan zijn collectie toevoegde: een dijkviltbraam. Die heeft bladeren met een viltige, zilverachtige onderkant. De soort is rond 1860 uit de Kaukasus naar West-Europa gehaald en breidt zich gestaag uit. Meijer betreurt het dat alle braamsoorten lijden onder het imago van die ene invasieve exoot.

We komen niet meer van de dijkviltbraam af. Maar we kunnen die plant afremmen door stikstofuitstoot te stoppen en geen bosranden meer open te kappen. Want dijkviltbramen willen licht.

(Natuurdagboek Trouw maandag 21 november ’22)