Oorworm met klapkont
Op de foto ziet u een oorworm. Geen gewone oorworm. Het is een oorworm met een schimmel. Maar welke schimmel? Afgelopen herfst hield die vraag twee maanden lang de gemoederen bezig, van insecten- en schimmelkenners op waarneming.nl.
Er zijn vele schimmels die insecten levend beschimmelen, en liefhebbers ervan beheersen hun klassieke talen. ‘De zygomycota, zygomycotina en zygomycethes zouden moeten vervallen en worden vervangen door glomeromycota’, schrijft iemand. Een ander reageert: ‘De glomeromycota zijn uit de zygomycota gehaald omdat ze niet echt zygosporen hebben.’
Terwijl u begrijpend knikt, vervolgt de reageerder: ‘Maar de zygomycota is een polyfyletische groep en wordt als dusdanig niet echt meer aanvaard.’
Die veranderende soort-indeling is lastig voor schimmelkopers, die willen weten welke soort ze in hun winkelmandje stoppen. Schimmels worden namelijk in de tuinbouw ingezet als insectenbestrijders. Soms zelfs tegen oorwormen, maar meestal niet, want oorwormen zijn enthousiaste bladluizeneters. Moestuinders proberen oorwormen juist te paaien met bloempotten vol hooi, die omgekeerd op een stokje balanceren.
De oorworm op de foto wordt te grazen genomen door een entomophtora-schimmel, waarschijnlijk Entomophthora forficulae, een soort die graag oorwormen besmet. Als de schimmel rijpe sporen heeft, zal de oorworm openbarsten. Daarom, schrijven Paul Wouters en Marianne Horemans in een lezenswaardig artikel, staan entomophthora-schimmels in de volksmond bekend als klapkonten. Dat Entomophthora-schimmels bekend staan in de volksmond, lijkt me een overstatement, maar klapkont klinkt goed. Vlak voor de oorworn openbarst, beïnvloedt de schimmel diens hersentjes, zodat de oorworm zich onweerstaanbaar tot de top van een plant voelt aangetrokken. Hij rept zich naar de top, waar de schimmelsporen lekker kunnen uitwaaien. De gehersenspoelde oorworm neemt bovendien een paringshouding aan. Zo verleidt en besmet hij andere oorwormen.