Elke nazomer en herfst krijg ik foto’s opgestuurd van gezwollen en anderszins misvormde eikels. Ik vind ze ook in eikenbomen. Dat zijn door galwespen aangetaste eikels, die als reactie een gal vormen. De gallen zijn glanzend groen en een beetje plakkerig. De kleefstof schrikt eikel-eters af. Later kleuren de gallen roodachtig en gedurende de herfst drogen ze uit, worden ze bruin en vallen ze af.

Het piepkleine wespje Andricus quercuscalicis is de dader. Ze heeft een eitje gelegd in de eikel van een zomereik of wintereik; om precies te zijn perst ze haar legboor in het kiertje tussen eikel en eikeldopje. De eikel reageert daarop met woekergroei: de knoppergal. Daarin groeit het wespenlarfje veilig op in een kamertje van ongeveer twee millimeter doorsnee. In de lente kruipt de volwassen galwesp uit haar gal. Het is altijd een vrouwtje.

De vrouwtjesgalwespen zoeken vervolgens een ander soort eikenboom: de Turkse eik of moseik, om een eitje te leggen op een meeldraad. Moseiken zijn uit Azië afkomstige bomen die in parken worden aangeplant. Hun eikels hebben harige dopjes die van zichzelf al een beetje op knoppergallen lijken. In Spanje en Portugal, waar geen moseiken zijn, nemen de wespjes genoegen met kurkeiken en misschien ook steeneiken.

Op die mos- of kurkeikenmeeldraad ontstaat eveneens een gal, maar hoe opvallend en groot knoppergallen in de herfst ook zijn, zo klein en onopvallend zijn deze galletjes. Er kruipt een nieuwe generatie wespjes uit, die zonder seksuele gemeenschap is voortgebracht. Ditmaal zijn er zowel mannetjes als vrouwtjes, die na hun maagdelijke geboortes met elkaar paren. De bevruchte vrouwtjes zoeken in de nazomer een eikel en het jaar is rond, er ontstaat een nieuwe knoppergal.

(Natuurdagboek Trouw dinsdag 29 sept. 2015)