Paddenstoelen horen bij de herfst, maar er zijn er die een ander seizoen verkiezen. Ook zijn er soorten die je het hele jaar wel kunt vinden, de geelbruine plaatjeshoutzwam bijvoorbeeld.

Er zijn tientallen soorten houtzwammen die op dode of nog levende boomstammen groeien. Sommige willen alleen loofbomen of zelfs maar één soort loofboom, zoals de berkenzwam, andere beperken zich tot enkele soorten naaldbomen, zoals de sparrenplaatjeshoutzwam. Die is verwant aan de reeds genoemde geelbruine plaatjeshoutzwam. De laatste groeit soms op loof- maar meestal op naaldhout.

De meeste houtzwammen verspreiden hun sporen niet vanuit plaatjes, maar vanuit buisjes of poriën die de hoed aan de onderkant een sponzig aanzien geven. De plaatjeshoutzwammen zijn, zoals hun naam al verraadt, uitzonderingen.

Geelbruine plaatjeshoutzwammen groeien vaak als een halfrond klaptafeltje op de stam van een dode boom. Dat kunnen ze ook als die boomstam in functie is als paal. Maar vaak zie je dat niet, want waar worden nog palen van naaldhout gebruikt? En hoewel ’s lands bossen sinds de jaren tachtig natuurlijker en ouder worden, wat houtzwammen in de kaart speelde, palen en hekken waar zwammen op groeien worden nog altijd rap vervangen door nieuw hout, hardhout meestal, of door staal of kunststof. Dus voor geelbruine plaatjeshoutzwammen kun je beter naar het bos.

Hun bovenkant is bobbelig en wordt met de dagen bijna zwart, maar blijft gesierd met een prachtige, oranje zoom. Ook hun onderkant is bezienswaardig. Even op de hurken en je ziet niet zomaar plaatjes, maar een doolhofachtige wirwar van plaatjes. Alleen de doolhofzwam kan daaraan tippen.

Mensen vragen bij paddenstoelen vaak of ze eetbaar zijn. Over planten wordt dat zelden gevraagd, terwijl er onder planten net zo goed smakelijke, vieze en giftige soorten zijn als onder paddenstoelen. Wel, de geelbruine plaatjeshoutzwam is niet te vreten.

(Natuurdagboek Trouw donderdag 12 januari ’23)