In onze tuin blijft één jacobskruiskruid maar bloeien. De andere jacobskruiskruiden bloeiden allemaal in september uit. Voor de herfst-evening op 21 september waren hun gele bloemen getransformeerd in zaadpluis. Op die ene plant na. Hij bloeit nu al langer dan twee maanden.

Die ene plant brengt geen nieuwe bloemen tot bloei, maar de oude bloemen blijven geel. Ze vormen geen zaad. Zouden de afnemende daglengte en temperatuur daar de oorzaak van zijn? Zo koud was het trouwens niet, op twee of drie nachten na.

Planten regelen hun bloeitijd met tientallen genen, die reageren op daglengte en temperatuur. De ene plant bloeit vroeg in het jaar, als de bomen nog geen licht wegvangen, en als de bodem nog lekker vochtig is. De andere bloeit later, als er bestuivers rond zoemen. De derde bloeit pas in de nazomer of herfst, om vlak voor de winter zaad te lozen, dat dan na de kou kan ontkiemen; vroeg in de lente. En er zijn er die van lente tot herfst, en soms zelfs de hele winter doorbloeien. Niet dat alle individuen van die soort dan het hele jaar bloeien, maar altijd wel enkele. De variatie binnen een soort kan groot zijn – de bakermat van soortvorming en evolutie.

Maar waarom dit ene jaobskruiskruid niet uitbloeit? Zou het te laat in het jaar zijn voor een grote kans op een geslaagde voortplanting? De plant heeft geen hersens en kan daarover niet nadenken. Maar zijn genen zullen onder invloed van de langere nachten de activiteiten wellicht stopzetten. ‘Huishoudelijke mededeling: zet het raderwerk stil!’ De zon staat al zo laag dat die plant de hele dag geen zonnestraaltje meer vangt. Binnen in de plant zal het na enig geflakker ook wel donker worden, misschien het groene lampje met ‘nooduitgang’ na.

Er vliegen nog wat zweefvliegen rond, maar het valt me niet op dat die op de laatste der jacobskruiskruiden plaatsnemen. Kennelijk is ook diens nectarproductie gestaakt.

(Natuurdagboek Trouw woensdag 3 november ’21)