Nu de bomen kaal zijn, komen oude vogelnesten aan het licht. Woeste takkenbossen van eksters, bouwvallige rommeltjes van duiven, stevig bevestigde merelnesten, traditionele nestjes van vinken op een dikke tak… En misschien wel de mooiste van allemaal: de van mos en kostmos gefröbelde bollen van staartmezen.

Zo groot als een fikse pompelmoes zijn die nesten, en hoewel een pompelmoes eerder aan pimpelmees doet denken, hoort zo’n nest exclusief bij een staartmees. Al weet ik niet zeker  of een staartmezennest nooit gekaapt wordt door een kool- of pimpelmees, maar het lijkt me sterk. Pimpel- en koolmezen willen boomholtes en nestkasten, staartmezen vlechten en boetseren hun hol zelf.

Staartmezen zijn een centimeter of vijftien lang, waarvan bijna tweederde voor rekening komt van de staart. Staartmezen zijn koddige donsbolletjes met een heel lange staart. Zo’n staart zit in de weg in het nest, maar daar weten de staartmezen wel raad op: ze klappen hem naar boven, langs de rug, tegen hun achterhoofd, als skaters die hun skateboard op hun rug meenemen in de metro.

Nu nestelen staartmezen nog niet. Nu schuimen ze in groepjes de bossen, parken en tuinen af, op zoek naar zaadjes en vooral insecten. Bijna iedere dag doet een familie van vijf staartmezen mijn tuin aan. Ze zijn heel beweeglijk, happen even uit de voerbak, hangen een moment aan de vetbol, tippen de pinda’s aan. Ik kan de kijker net scherp stellen en daar snorren ze alweer uit beeld. Toch vind ik ze niet zozeer nerveus, wel bedrijvig. Terwijl ze scharrelen, hippen en fladderen kletsen ze voortdurend met korte, hoge piepjes. Ze hoeven elkaar niet in het oog te houden, ze houden elkaar in het oor en blijven bij elkaar en lijken het gezellig te hebben.

Staartmezen hebben een bont kleed: op het eerste gezicht lijken ze zwart-wit, maar dat wit is gebroken wit. Er ligt een lila waas over. En een staartmees heeft paarsbruine schouders.

(Natuurdagboek Trouw woensdag 25 jan. 2017)