In april zijn de kieviten aan het broeden, op eieren die in een kuiltje in het gras liggen. Dat gras kan een weiland zijn, of een plukje op een akker, die aan de ploeg en gifspuit is ontsnapt. Terwijl de kieviten hun ei al kwijt konden, zijn kemphanen even in Nederland op doorreis van hun winterverblijven naar hun broedgebieden in Scandinavië en Rusland. De mannetjes ruien al naar hun witte, bruine of zwarte kraag waarmee ze straks om de hennetjes zullen kempen. Smienten moeten nog aan hun voorjaarstrektocht beginnen. Sinds de herfst lopen ze door de Nederlandse weilanden te grazen.

Op de foto vliegt een kemphaan die wordt lastiggevallen door een kievit. Die kievit heeft wellicht net eieren en is niet gediend van kraamvisite. Iedereen wordt weggejaagd: van kraai tot haas. Dit gebeurt in zwierige vlucht waarbij de donkere boven- en witte ondervleugels voor een lichtshow zorgen.

De kemphaan zal Nederland waarschijnlijk gauw verlaten. De foto is genomen in de polder Arkenheem bij Nijkerk. Als kind zag kemphanen daar kempen. Ik hoorde dat er toen meer kemphanen broedden dan grutto’s, die destijds ook nog talrijk waren. Sindsdien zijn de kemphanen op een handvol na verdwenen uit ‘s lands weilanden. Te intensief bewerkt. Dat laatste handvol broedt in vochtig, extensief beheerd grasland. Het betreft geen broedparen maar broedende vrouwtjes; de hanen zijn te hanig voor kraam- en broedzorg.

Smienten zijn eenden. Op de foto is een vage woerd op de achtergrond zichtbaar. Zo’n woerd is grijs, wit, zwart en roze, met een roestbruine kop en een geel voorhoofd, en een lichtblauwe snavel met een donkere punt. Een smient kwaakt niet maar fluit iets als ‘pieuw’. Bij ons zijn smienten weidevogels pur sang; het bemeste raaigras is net zo voedzaam voor hen als voor koeien. Ze rusten graag op het water. Straks, in Scandinavië of Rusland, verstoppen ze hun nesten tussen oeverplanten.

(Natuurdagboek Trouw dinsdag  11 april ’23)