Naast de uitkijkbult bij Papenhoven, een Limburgs dorpje aan de Maas, ligt een waterplas. Er drijven grindzuigers op. Op de wal zijn installaties en containers, provisorische zandwegen en hekken met borden die waarschuwen voor “gevaar!” Het lijkt een bouwput en dat is het ook. Maar dan wel een tijdelijke bouwput, die zoveel oplevert aan grind, dat er een herinrichting van het Maasdal van betaald kan worden. De rechteroever van de Grensmaas, de Nederlandse zijde dus, is op de schop gegaan.

“Twintig jaar geleden, na twee winters met overstromingen, kwamen de plannen om de Maas veiliger te maken in een stroomversnelling”, vertelt Saskia Janssen van Rijkswaterstaat. “Er wordt al tien jaar aan gewerkt en het duurt nog zo’n zeven jaar. Dan is het risico op overstromingen met tachtig procent verminderd en is er zo’n duizend hectare natuur bijgekomen. Dat wordt allemaal betaald met het zand en grind uit het gebied.”

Van Maastricht tot Roosteren krijgt de Maas meer ruimte. De rivier stroomt er door een vallei tussen hoger gelegen land. Voor overstromingen was niemand bang. Tot de rivier in de jaren negentig toch uit zijn oevers trad. Dijken zijn duur. Verbreding van het stroomgebied biedt bovendien kansen aan natuur.

Voor bredere beddingen, nieuwe waterlopen en uiterwaarden moest een laag grond worden afgeschraapt. Die laag bestaat uit rivierklei. Daaronder liggen grind en zand, die kostbare handelswaar. De klei wordt opgeslagen in bergen en tijdelijke geluidswallen, zand en grind worden gewonnen en de klei kan er weer op. De afgegraven en weer dichtgegooide delen liggen lager dan voorheen en mogen verwilderen tot natuur.

“De uitkijkbult waar we op staan, is zo’n tijdelijke klei-opslag”, lacht Janssen. “Na de grindwinning wordt het gat ermee gedempt.” Zij laat nog meer plekken zien, in verschillende staat van natuurontwikkeling. Het verst is de Maasoever bij Borgharen. Daar bloeien bloemen, zoemen hommels en fladderen vlinders, waaronder koninginnepages. Erboven bidt een torenvalk. En kijk, over het water scheert een ijsvogel!

(Natuurdagboek Trouw maandag 24 juli 2017)