De smeerwortel bloeit. Smeerwortel kan paars zijn of gebroken wit. Het is een algemene plant van voedselrijke, ruige bermen en oevers. De bloemen hangen, alsof ze gebukt gaan onder het vele loof. Dat is groen en harig.

Omdat smeerwortel zo’n gewone plant is, zou je zomaar aan de bloei voorbij kunnen gaan. Maar zeker nu de bermen nog niet kniehoog begroeid zijn en smeerwortel boven de rest uitsteekt, komt dat diepe paars mooi uit. Ik vind het prachtige bloemen.

Ik dacht vroeger dat de smeer van smeerwortels verwees naar de olie uit hun zaden. Maar smeer verwijst niet naar smeerolie, het verwijst naar smeerzalf. De wortel van de plant bevat een helend stofje en wordt daarom al sinds mensenheugenis op wonden gesmeerd.

Het is verboden pillen of drankjes voor te schrijven die van smeerwortel gemaakt zijn. Toch proberen sommige zelfbenoemde “genezers” hun patiënten zulke elixers aan te smeren. Het enige aangetoonde effect van inwendig gebruik van smeerwortel is leverbeschadiging. Medische wetenschappers vermoeden zelfs dat smeerwortel kankerverwekkend is, maar amateurgenezers menen dat de plant juist helpt tegen kanker. Ik zou het voor de zekerheid niet proberen.

Van de insecten komen vooral hommels op smeerwortelbloemen af. Om in de hangende kelken de diepgelegen nectar te bereiken, moeten die hommels zich een weg banen door wat voor hen een diepe, smalle tunnel is. Akkerhommels doen dat. Tuinhommels hebben een voor de hand liggender truc: ze steken hun tong uit. Die is bijna anderhalve centimeter lang. Andere hommels zijn te dik om de bloem in te kruipen en hebben te korte tongen. Toch krijgen die slimmeriken de nectar te pakken, door van buitenaf een gaatje in de bloem te knagen.

(Natuurdagboek Trouw maandag 23 mei 2016)