Zo laat als de zomer begon, zo vroeg begint de herfst. Je kunt ook zeggen dat we de zomer oversloegen maar in augustus hadden we een paar zonnige en warme periodes. Warmte ontaardt in Nederland helaas vaak in onweer met wolkbreuken. Is het eens warm, krijg je er meteen nattigheid bij.

Maar meer dan de zomer is de herfst de tijd van nattigheid. Als het niet regent wordt de lage, zich terugtrekkende zon vaak gefilterd door nevels. In dampige en vorstvrije lucht gedijen paddestoelen. Naast een overvloed aan stervende planten om van te leven, biedt de herfst zulke vochtige, warme lucht. De herfst is daarom hét paddestoelenseizoen, al zijn er ook in zomer en lente paddestoelen. En in de niet zo zomerse zomer staken herfstzwammen al vroeg hun hoed uit de grond.

De eerste vliegenzwammen zijn er al weken. Deze mede dankzij kabouter Spillebeen algemeen bekende paddestoelen horen tot de giftige familie van amanieten. Amanieten schieten als paddestoelen uit hun knol. Het vel daarvan, het zogenoemde velum, barst open, waarna de zwam een soort rokje om de steel houdt en stippen op de hoed. Zie de vliegenzwam op de foto.

Bij gedoseerde consumptie van vliegenzwam overleef je het wel, maar krijg je hallucinaties van bijvoorbeeld wippende kabouters. Fantasierijke lieden zien zulke wanen aan voor helderziendheid.

De eveneens algemene panteramaniet lijkt op een vliegenzwam, maar is bruin in plaats van rood met witte stippen. Eén van de giftigste paddestoelen des lands is de groene knolamaniet, met een geelgroene hoed op een witte steel. Een paar jaar geleden is er in Zoutkamp nog een wildplukster aan overleden.

Vliegenzwammen wisselen ondergronds voedingsstoffen uit met zowel naald- als loofbomen.

(Natuurdagboek Trouw donderdag 17 sept. 2015)