De kuifeenden verspreiden zich over meertjes en vijvers. De meeste brachten de winter door op grotere wateren. Al lijken die winterpauzes korter te duren en zie ik tegenwoordig de hele winter kuifeenden in plantsoenvijvers. Waarom zouden ze het zich ook moeilijk maken? Ooit moesten ze voor open water met een bodem vol driehoeksmossels naar het IJsselmeer of toch op z’n minst de randmeren. Nu vriezen de vijvers zelden dicht en zijn driehoeks-, quagga- en korfmossels alomtegenwoordig.

Kuifeenden zijn duikeenden. Ze kunnen meters diep duiken, en raggen dan zoveel mogelijk zoetwatermossels van de bodem – zo’n duik kost energie en daar moet voldoende voedsel tegenover staan. Ze slikken die mossels in hun geheel door en kraken ze met hun krachtige maagspieren. De schelpjes poepen ze in verbrijzelde vorm uit. Mosselscherfjes brengen eendengeluk.

Kuifeenden zijn kleiner dan de bekende parkeenden. De vrouwtjes zijn bruin, de mannetjes zwart met witte flanken. Beide hebben gele ogen en een grijze snavel. Bij de mannetjes is die snavel blauwgrijs. Mannetjes hebben een achterovergekamde kuif. Vrouwtjes zien er niet zo spectaculair uit, maar op de foto is duidelijk te zien dat de omschrijving ‘bruin’ een ernstige onderschatting is van de gemêleerde tinten en subtiele schakeringen van de kuifeendenvrouw. Daarmee maakt ze zich straks onzichtbaar op haar eieren in de oeverbegroeiing. Die woerden hoeven niks aan de jongen te doen, die kunnen in hun zwartwitte pakjes met hun vetkuiven paraderen; uitslovers.

Kuifeenden hebben gevoelige snavels waarmee ze mossels op de tast opduiken. Ze kunnen dus ook in troebele wateren vissen. Nu filteren die mossels het water juist helder. Maar kuifeenden kunnen ook in het duister tasten en vissen dus vaak ’s nachts. Het grote voordeel daarvan is dat ze, met een buit naar adem snakkend boven komend, niet door rondhangende meeuwen worden beroofd.

(Natuurdagboek Trouw maandag 21 februari ’22)