Bijna twintig jaar geleden hebben natuurbeschermers veldparelmoervlinders uit een vlakbij de grens gelegen gebiedje in België gehaald en in Zuid-Limburg uitgezet. Niet de vlinders zelf werden tien kilometer verplaatst, maar hun rupsen. Het doel was niet alleen die soort terug te krijgen in Nederland, maar vooral om het effect van begrazing met schapen op vlinders te bepalen.

In 1995 was in Nederland voor het laatst een veldparelmoervlinder gezien. Deze oranje met zwarte vlinders leefden op de schrale, kalkrijke hellingen in de Zuid-Limburgse heuvels. De paar reservaatjes die beschermd werden tegen de agrarische roofbouw verloren hun bijzondere flora aan de sluipmoordenaar stikstof. Stikstof werkt als kunstmest en stimuleert een hoge, dichte grasmat en snelgroeiende ruigteplanten. Daar is voor veel vlinders geen plaats meer.

Om de verruiging en verzuring door stikstof af te remmen, wilde men in Limburg de groene ruigte verschralen door begrazing met schapen. Dat deed men ’s winters, want ’s zomers vliegen de vlinders. Maar stel nou dat die schapen het gras en de planten met eitjes, rupsen en/of poppen en al afgrazen? Daarom werden veldjes zonder schapen, met een paar schapen en met veel schapen vergeleken en wat bleek: hoe intensiever de begrazing, des te minder vlinders er in de lente verschenen.

Dat graasbeheer is dus veranderd en nu leeft er al zeventien jaar een populatie veldparelmoervlinders in Limburg. De vlinders doen het er zo goed, dat ze daarvandaan meerdere andere plekken hebben gekoloniseerd. Vanuit Zuid-Limburg vestigden veldparelmoervlinders zich intussen ook in Noord-Brabant en Zuid-Holland.

Ik lees over dit succes in Gewilde dieren, een boek van Mark Zekhuis, Louis van Oort en Luc Hoogenstein uit 2021, over herintroducties van planten en dieren in Nederland (KNNV-uitgeverij, afgeprijsd tot €15,-). Het uitzetten van soorten mag en lukt alleen als de oorzaak van hun verdwijning eerst is aangepakt. Bijna honderd soorten zijn geherintroduceerd: bevers en otters, ooievaars en raven, beekprikken en stekelroggen, platte oesters en Europese rivierkreeften. En veldparelmoervlinders.

(Natuurdagboek Trouw, donderdag 28 augustus ’25)