Vorige week dook er een Groenlandse walvis op bij Vlissingen, die al even voor de Belgische kust had rondgezwommen.

Het is de eerste waarneming van zo’n gigant in Nederland en het is echt heel bijzonder. Het lijkt mij bijzonderder dan een bruine beer die vanuit Oost-Europa  op eigen kracht Nederland bereikt. Groenlandse walvissen zijn door onze zeventiende-eeuwse voorouders bijna volledig uitgeroeid. Sinds ze niet meer bejaagd worden, herstellen ze zich weer, maar dat gaat graag. Die reuzen leven lang: als ze niet geharpoeneerd worden, kunnen ze wel tweehonderd jaar oud worden, en ze planten zich langzaam voort. Ze schijnen elkaars zang op honderden kilometers afstand te kunnen horen.

Groenlandse walvissen dwalen wel eens af naar Spitsbergen, waar ooit Hollandse traanstokerijen stonden, maar tegenwoordig leven de meeste in de Baffinbaai, de zeearm tussen Noordwest-Groenland en het Canadese Baffin Eiland. Ik zag daar een keer achttien Groenlandse walvissen op één dag, tijdens een bootreis met Trouwlezers. De walvissen hadden zich verzameld in een beschutte baai waar tussen de ijsbergen grote wolken krill opdwarrelden. Groenlandse walvissen zijn gek op krill. Ze kwamen vaak even boven water, soms alleen met hun bultige rug om een fontein uit te blazen, soms gevolgd door een zwiep van hun staart.

Met de knoest op hun massieve rug kunnen Groenlandse walvissen van onderaf wakken in het pakijs beuken. Ze verwonden zich dan en de littekens die ze eraan overhouden maken hen individueel herkenbaar voor walvisonderzoekers.

Groenlandse walvissen worden maximaal achttien meter, de helft van blauwe vinvissen, maar zijn veel dikker en wegen per strekkende meter ongeveer het dubbele van een blauwe vinvis. Groenlandse walvissen zijn geen vinvissen, maar horen tot de zogenoemde echte walvissen, met een kromme bek vol baleinen.

Dat zo’n kolos vierduizend kilometer uit de koers raakt en in de steeds ondieper wordende trechter van de Noordzee terechtkomt, is voor zover bekend nooit eerder gebeurd. Voor die ene walvis lijkt het me een ramp, maar het betekent waarschijnlijk ook dat het aantal Groenlandse walvissen nog steeds in de lift zit.

(Natuurdagboek Trouw vrijdag 21 april 2017)