Ik ken mensen zonder auto. Ze reizen per trein en fiets. Ze sparen daarmee zo’n 500 euro per maand uit. En ze vervuilen de lucht minder. Toch? Hmmm. Van het uitgespaarde geld gaan ze drie keer per jaar op vliegvakantie. Vliegen is vervuilender dan autorijden, al hangt dat ervan af. Het vliegtuig vliegt ook zonder hen, de ene auto is de andere niet en het maakt uit hoeveel je erin rijdt. Het vergelijk tussen twee vervoermiddelen is al zo lastig, dat het neigt naar appels met peren vergelijken.

De Canadezen William Rees en Matthis Wackernagel bedachten een maat waarin ze allerlei milieubelasting omgerekenden in hectaren: de ekologische voetafdruk. Je kunt bijvoorbeeld CO2-uitstoot in hectaren uitdrukken als de hoeveelheid bos om die CO2 vast te leggen. Als de totale menselijke claim op de aarde het bruikbare aardoppervlak overschreidt, teren we in op het aardse kapitaal. Het kapitaal groeit dankzij zonlicht en slinkt als gevolg van onder meer voedsel en brandstofverbruik. Als we meer gebruiken dan we in de vorm van bijvoorbeeld mest terug in de aarde brengen, maken we de aarde op. Dat is niet duurzaam, eens keert de wal het schip. Je kunt de voetafdruk van een krant, een brood, een chemische fabriek, een stad of van jezelf uitrekenen.

Rond 1975 is de duurzaamheidsbarrière doorbroken. Nu gebruiken we anderhalf keer zoveel als de aarde kan bieden. De voetafdruk is een aardig ingeburgd begrip, dankzij de bruikbaarheid ervan en dankzij pleitbezorger Jan Juffermans. Hij heeft er een overzichtelijk, geïllustreerd boekje over gemaakt: Mijn hemel! Hij biedt het gratis aan op www.voetafdruk.eu, als e-book natuurlijk, met kleine voetafdruk.