Op school kweekten ‘we’ (de biologiedocent) in een petrischaaltje agar-agar een bloeiende gemeenschap van bacteriën. Welke soort bacteriën het was, weet ik niet. De kolonie lag als een wittige vlek op of in de voedingsbodem.

Bacteriën zijn eencelligen die zich voortplanten door zich in tweeën te splitsen. Daarbij verdubbelt een bacterie zich dus. Dat doet een bacterie om de zoveel tijd, ik meen dat de docent 20 minuten zei. Herhaalde verdubbeling van een populatie leidt snel tot gigantische hoeveelheden, gedenk de legende van het schaakbord met de 64 vakjes waarop 1, 2, 4, 8 enzovoorts rijstkorrels gestapeld werden. Halverwege het bord raakte de wereldrijstvoorraad op.

Over de bacteriën vertelde de docent een even sterk verhaal. Indien de bacteriën zich ongestoord zouden splitsen en niet voortijdig doodgingen, zou uit één bacterie na een of twee dagen 1700 keer het gewicht van de aarde aan nakomelingen ontstaan. Gaat heen en vermenigvuldigt u!

Dat het aantal bacteriën te overzien blijft, komt doordat ze wel voortijdig sterven. Het leven van een bacterie zou je kunnen definiëren als een kortstondig sterfbed.

Net als bacteriën breiden alle levende wezens zich uit, zolang ze een ideale voedingsbodem hebben. De mens vormt daarin geen uitzondering. Ik lees nu de bestseller Sapiens, een meeslepend boek over de geschiedenis van de mens als soort. Daarin beschrijft de Israelische historicus Yuval Noah Harari de effecten van Homo sapiens sinds zijn ontstaan op zijn leefomgeving.

Mensen konden zich de wereld toeëigenen ten koste van alle andere dieren, behalve de huisdieren en enkele volgelingen als de bruine rat, doordat ze leerden veel soortgenoten individueel te (her)kennen, sociale relaties te onderhouden en met elkaar te geloven in ideeën en verzinsels als geesten, goden, mensenrechten en handelsmerken.

Vooralsnog blijft de mens zich uitbreiden, ten koste van andere dieren. Er sterven honderd soorten per jaar uit, en de mens zal zelf ook een keer uitsterven.

(Natuurdagboek Trouw dinsdag 19 dec. 2017)